راه‌هایی برای روبه‌رو شدن با طوفان و رعد و برق
در مطلب زیر می خواهیم راهکار‌های مفیدی را برای زمانی که با رعدو برق و طوفان مواجه می‌شوید به شما آموزش دهیم.
همه طوفان‌های تندری خطرناک هستند؛ این نوع طوفان‌ها همراه با رعد و برق هستند. سایر پدیده‌های خطرناک همراه با طوفان‌های تندری عبارتند از: گردباد، باد‌های شدید، بارش تگرگ و سیل ناگهانی. این سیل در مقایسه با سایر پدیده‌های توأم با طوفان تندری تلفات بیشتری به همراه دارد. در برخی نقاط توفان‌های تندری خشک شیوع بیشتری دارند. در چنین وضعی باران حاصل از این پدیده به سطح زمین نمی‌رسد و تبخیر خواهد شد، اما برق حاصل از آن به زمین رسیده و موجب حریق در جنگل‌ها می‌شود.
حقایقی در مورد طوفان‌های تندری
این طوفان‌ها به شکل موردی، گروهی یا پشت سر هم روی می‌دهند.
اگر موردی از این طوفان برای مدتی طولانی در ناحیه‌ای ادامه داشته باشد، بیشترین خسارات و تلفات را به همراه دارد.
طوفان‌های تندری معمولا موجب بارش سنگین باران در یک بازه زمانی کوتاه (مثلا در عرض نیم‌ساعت تا یک‌ساعت) خواهد شد.
آب و هوای گرم و مرطوب بهترین شرایط برای بروز طوفان تندری است.
حدود ۱۰درصد توفان‌های تندری تحت عنوان موارد شدید دسته‌بندی می‌شوند. تگرگ‌هایی به قطر ۲ سانتی‌متر، باد‌هایی با سرعت حدود ۹۰ کیلومتر بر ساعت و گردباد حاصل این نوع طوفان هستند.
دانستنی‌هایی در مورد رعد و برق
رعد و برق دامنه خسارات و تلفات وارده را افزایش می‌دهد.
رعد و برق معمولا به خارج از محدوده بارش سنگین اصابت کرده و تا حدود ۱۵ کیلومتر خارج از این محدوده را در معرض خطر خود قرار می‌دهد.
اغلب موارد مرگ‌ومیر و صدمات ناشی از طوفان تندری زمانی روی می‌دهند که مردم در فضای بیرون از خانه هستند (معمولا بعدازظهرها).
احتمال اصابت رعد و برق به یک فرد حدود یک در ۶۰۰هزار مورد است؛ اما با رعایت توصیه‌های ایمنی باز هم می‌توان این احتمال را کمتر کرد.
برقی که به افراد اصابت می‌کند، فاقد بار الکتریکی است؛ بنابراین باید فورا اقدامات کمکی را شروع کرد.
در خصوص این حوادث طبیعی لازم است با نکات زیر آشنا بود:
هشدار در مورد وقوع طوفان تندری شدید به مفهوم احتمال وقوع این نوع طوفان است. با نگاه به آسمان می‌توان به وقوع آن پی برد و برای کسب آخرین اطلاعات در این مورد به اخبار هواشناسی توجه کرد. هشدار خطر وقوع طوفان تندری به مفهوم وضع جوی دال بر طوفان تندری است؛ این بدان معنی است که هر چه در مسیر طوفان قرار دارد، در معرض خطر است.
اقدامات حفاظتی و مراقبتی قبل از وقوع طوفان
شاخه‌های پوسیده و خشکیده درختان را قطع کنید؛ زیرا در جریان طوفان شدید سقوط کرده و موجب آسیب و خسارت خواهند شد.
باید قانون ایمنی ۳۰ و۳۰ را به هنگام وقوع آذرخش به خاطر داشت: اگر بعد از مشاهده برق تا شنیدن صدای رعد نتوان تا عدد۳۰ شمرد باید فورا به داخل خانه رفت. اگر از شنیدن صدای آخرین رعد ۳۰ دقیقه بگذرد، می‌توان از خانه بیرون آمد.
رفتار ما در زمان وقوع طوفان و رعد و برق
انجام کار‌های بیرون از خانه را بهتر است به تعویق انداخت. باید به داخل خانه یا خودرویی که سقف محکمی دارد، پناه برد. هر چند که در صورت اصابت برق به خودرو ممکن است دچار آسیب شویم، اما در هر حال داخل خودرو از فضای باز امن‌تر است.
پوشیدن کفش یا لباس از جنس پلاستیک در مقابل آذرخش هیچ‌گونه ایمنی به همراه ندارد؛ اما چارچوب فلزی یک خودرو (به شرط عدم تماس) می‌تواند ایمنی بیشتری داشته باشد.
اشیای خارج از خانه را باید محکم کرد؛ زیرا ممکن است در برابر باد به اطراف پرتاب شده و موجب آسیب شوند.
پنجره‌ها و در‌های خارجی ساختمان باید مسدود شوند، پرده‌ها کشیده و سوراخ‌های موجود در خانه بسته شوند.
از رفتن به حمام و دوش‌گرفتن خودداری شود.
از تلفن ثابت فقط برای موارد اضطراری استفاده شود؛ استفاده از تلفن‌های بی‌سیم و موبایل منعی ندارد.
تمامی وسایل برقی موجود در خانه را باید از برق کشید.
آخرین اخبار از طریق رادیو پیگیری شود.
باید از انجام موارد زیر خودداری شود
رفتن به زیر تک درخت بلندی در فضای باز
رفتن به نقاط مرتفع، فضای باز، ساحل دریا یا داخل قایق روی آب
رفتن به آلونک‌ها یا سایر ساختمان‌های کوچک در فضا‌های باز
سوارشدن روی تراکتور، ماشین‌آلات کشاورزی، موتورسیکلت، دوچرخه، گاری و نظایر اینها.
اگر کسی در ناحیه جنگلی است، بهتر است به ناحیه‌ای کم‌ارتفاع در زیر درختان تنومند و کوتاه پناه ببرد.
اگر کسی در فضای باز است، بهتر است به ناحیه‌ای کم‌ارتفاع مانند دره یا گودال پناه ببرد. با این حال باید مراقب سیل ناگهانی باشد.
اگر کسی در داخل آب است، بهتر است فورا به خشکی رفته و پناه بگیرد.
اگر کسی در جایی است که احساس می‌کند موهایش سیخ شده است (به دلیل نزدیکی به برق) باید فورا چمباتمه بزند، دست‌ها را روی گوش قرار داده و سر را در میان زانو‌ها بگذارد. تا آنجا که امکان دارد، باید اندازه بدن را کوچک کرده و سطح تماس را با زمین به حداقل برساند؛ به هیچ وجه نباید روی زمین دراز بکشد.
بعد از طوفان و رعد و برق
فورا با ۱۱۵ تماس گرفته و درخواست کمک شود.
اگر کسی قصد کمک به مصدوم ناشی از رعد و برق را دارد، لازم است موارد زیر را بررسی کند:
تنفس؛ اگر مصدوم نفس ندارد، فورا تنفس دهان به دهان انجام بدهد.
ضربان قلب؛ اگر قلب ضربان ندارد، فورا احیای قلبی- ریوی را شروع کند.
نبض؛ اگر مصدوم نبض و تنفس دارد، پیگیر سایر آسیب‌های احتمالی باشد. اگر برق وارد بدن شده و از آن خارج شده است، باید انتظار سوختگی را داشت. همچنین باید به آسیب‌دید‌گی سیستم اعصاب، شکستگی استخوان‌ها و فقدان شنوایی و بینایی توجه شود.
تورنادو، یک گردباد سهمگین
تورنادو، خشن‌ترین طوفان طبیعت است. تورنادوها که حاصل طوفان‌های تندری پرقدرت هستند، در عرض چند ثانیه موجب تلفات و ویرانی وسیعی در ناحیه‌ای خواهند شد. این پدیده به صورت ابری چرخان و قیف مانندی است که انتهای آن رو به زمین بوده و سرعت باد چرخان در آن ممکن است به حدود ۳۰۰ کیلومتر در ساعت برسد. مسیر در معرض خطر تورنادو می‌تواند دو کیلومتر عرض و صد کیلومتر طول داشته باشد. تعدادی از استان‌های ایران در معرض خطر تورنادو قرار دارند.
برخی تورنادوها کاملا قابل مشاهده‌اند، اما برخی دیگر به علت باران یا ابر‌های مجاور مشاهده نمی‌شوند. گاهی اوقات تورنادوها آنچنان به سرعت روی می‌دهند که احتمال پیش‌بینی آن‌ها خیلی کم است یا اساسا وجود ندارد. قبل از وقوع یک تورنادو، ممکن است وضع جوی کاملا آرام باشد. یک تورنادو ممکن است خود را به صورت ابری از گرد و غبار نشان داده و حتی نتوان قیف را مشاهده کرد. تورنادوها معمولا در مجاورت لبه درحال حرکت یک طوفان تندری روی می‌دهند. گاهی اوقات در پشت یک تورنادو آسمان روشن و کاملا صاف است.
حقایقی در مورد تورنادوها:
این طوفان‌ها، خیلی سریع و معمولا بدون هیچ هشداری روی می‌دهند.
تا زمانی‌که گرد و غبار جمع نشده یا ابری به صورت قیف درنیاید، تورنادوها تقریبا شفاف به نظر می‌رسند.
سرعت متوسط تورنادو حدود ۴۵ کیلومتر در ساعت می‌باشد، اما این سرعت معمولا متغیر است.
برخورد طوفان‌های حاره‌ای یا طوفان‌های دریایی به خشکی، ممکن است موجب تورنادو شود.
تورنادو‌های آبی، منشأ درآب اقیانوس‌ها یا دریا‌ها دارند.
تورنادوها معمولا در اواخر فصل بهار و اوایل تابستان روی می‌دهند.
گرچه وقوع تورنادو در هرساعتی ممکن است، اما معمولا اوج وقوع تورنادوها از ساعت ۳ تا ۶ بعد از ظهر روی می‌دهد.
اقدامات حفاظتی و مراقبتی قبل از وقوع تورنادو
اخبار تغییرات جوی به دقت پیگیری شود.
به وقوع طوفان توجه شود.
به علایم خطر زیر توجه شود:
تاریک شدن آسمان
بارش تگرگ‌های بزرگ
وجود ابری بزرگ، سیاه و نزدیک به زمین (مخصوصا اگر درحال چرخش باشد)
غرش سنگین شبیه به صدای قطار باری
هرگاه طوفان درحال وقوع بوده یا علایم مذکور مشاهده شوند، باید فورا به پناهگاه رفت
باید فورا به پناهگاه رفت.
اگر کسی به هنگام وقوع تورنادو در داخل ساختمانی (منزل، مدرسه، شیرخوارگاه، بیمارستان، کارخانه، فروشگاه و…) باشد، لازم است به گوشه‌ای برود که از قبل به‌عنوان پناهگاه در نظر گرفته شده است (مثلا اتاق امن، طبقه تحتانی یا زیرزمین). اگر زیرزمین وجود ندارد، به یکی از اتاق‌های مرکزی برود (دور از پنجره، دیوار و گوشه اتاق). هر چقدر تعداد دیوار‌های مابین فرد و فضای خارج بیشتر باشد، بهتر است. می‌توان به زیرمیزی محکم رفت و با کمک دست‌ها از سر و گردن محافظت کرد.
اگر کسی در داخل خودرو یا خانه‌ای سیار است، لازم است فورا بیرون آمده و به پایین‌ترین طبقه ساختمانی که در آن نزدیکی قرار دارد پناه ببرد. خانه‌های سیار هر چقدر هم محکم باشند، باز هم در برابر تورنادو مقاومت چندانی ندارند.
اگر کسی در فضای بیرون است، لازم است اقدامات زیر را انجام دهد:
در کنار گودالی درازکشیده و به کمک دست‌ها ناحیه سر را بپوشاند. اما باید مواظب سیل باشد.
به زیر پل یا گذرگاه نرود. نواحی پست و مسطح ایمنی بیشتری دارند.
بهتر است پیشاپیش یک تورنادو رانندگی نکرد. باید از خودرو پیاده شده و فورا به پناهگاه رفت.
باید مواظب اشیای پرتابی بود چرا که آن‌ها به هنگام وقوع تورنادو موجب تلفات و جراحات فراوانی می‌شوند.
آماده کردن اتاق امن یا پناهگاه در محل سکونت
طوفان در بسیاری از مناطق ایران خطری جدی محسوب می‌شود. در ساخت‌وساز محل سکونت ممکن است مقاوم‌سازی رعایت شده باشد، اما این بدان معنی نیست که توان مقاومت در برابر حوادث سهمگین نظیر تورنادو یا طوفان‌های دریایی را دارد. هدف از تدارک اتاق امن یا پناهگاه آن است تا فضایی ایجاد شود که به هنگام وقوع حادثه بتوان به آنجا پناه برد و ایمنی اعضای خانواده را تأمین کرد.
می‌توان در محل سکونت اتاق امن یا پناهگاه را در چندین نقطه تدارک دید:
در زیرزمین خانه
در طبقه همکف
در یک اتاق مرکزی در طبقه اول
پناهگاهی که در زیرزمین ساخته شود بیشترین ایمنی را دارد، اما در بقیه جا‌ها هم می‌تواند محافظت لازم را برای اعضای خانواده فراهم آورد. پناهگاه‌های زیرزمین باید طوری طراحی شوند که در زمان بارش سنگین باران به محل تجمع آب تبدیل نشوند، زیرا هنگام طوفان‌های سهمگین معمولا بارش سنگین باران هم وجود دارد.
به هنگام تدارک یک پناهگاه در محل سکونت لازم است به موارد زیر توجه شود:
پناهگاه باید به اندازه کافی مستحکم بوده و توان مقاومت در برابر لرزش و تکان را داشته باشد.
دیواره‌ها، سقف و کف پناهگاه باید در برابر فشار باد مقاوم بوده و در برابر نفوذ اشیای پرتابی توان مقاومت داشته باشند.
تمام بخش‌های پناهگاه باید به اندازه کافی در برابر باد مقاومت داشته باشند.
دیوار‌های داخلی و خارجی اتاق پناهگاه باید از بقیه ساختمان جدا شوند طوری‌که اگر به دیوار‌های محل سکونت صدمه وارد شود، موجب آسیب به پناهگاه نشود.
منبع: باشگاه خبرنگاران
1980
