دغدغه چاقی و لاغری؛ بیماری روحی یا نگرانی برای سلامت جسمی/ سندروم بد ریخت انگاری چه بلایی سر چاق‌ها می‌آورد؟

سوگل دانائی -«خسته شدم از چاقی»، « پدرم دراومد نفسم در نمیاد دیگه»، «خیلی چاقم نه؟»، « رژیم که جواب نمیده من آبم می‌خورم چاق می‌شم باید عمل کنم»، «عمل می‌کنن میشن مثل باربی، چرا من نکنم؟»

این جملات تقریبا پای ثابت مکالمات روزمره شده است. کاهش وزن و سایز یکی از جدی‌ترین چالش این روزها و خاصه پیش از آغاز سال است. مردان و زنان چاق اندام این روزها بیش از هر وقتی به کاهش اندام خود فکر می‌کنند، کاهش اندام از راه‌های متنوع که گاهی بدون خطر هم نیست؛ راه‌هایی مانند جراحی، کاهش سایز معده و ... که ریسک بالایی دارد. اما چند درصد از افرادی که چاق هستند واقعا به لاغر شدن و سلامت بدن خود می‌اندیشند؟ چند درصد واقعا با لاغر شدن می‌خواهند به تناسب اندام برسند؟ اصلا چه تعدادی از افراد واقعا اضافه وزن دارند؟ این سوالیست که در ادامه گزارش سعی در پاسخ به آن داریم.

زیبایی حد و حصر ندارد

چه تفاوتی میان عمل جراحی بینی با عمل جراحی لاغریست؟ زیبایی مگر حد و مرز دارد؟ این نخستین پاسخیست که افراد طالب عمل جراحی لاغری به شما می‌دهند. افرادی که اعتقاد دارند برای زیبا شدن و زیبا ماندن باید تلاش کرد و از هیچ راهی هم دریغ نکرد. دکتر علیرضا سالمی، روانشناس بالینی ، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبر فوری می‌گوید: زیبایی از منظر علم روان، حد و مرزی ندارد، حقیقتا میان عمل جراحی بینی و عمل جراحی لاغری تفاوتی وجود ندارد.

سالمی همچنین تاکید می‌کند: همانطور که ما معتقدیم عمل جراحی بینی در کشور خیلی متداول است؛ عمل جراحی لاغری و رژیم درمانی هم در کشور بسیار متداول است.

دکتر نصرالله منصوری، مشاور خانواده ، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبر فوری در این‌باره می‌گوید: انسان زیاده خواه است. حد توقف ندارد و به سمت چیزی که بخواهد تا حدی که بتواند پیش می‌رود. زیبایی ارزشمند است اما زیبایی از هر طریقی ممدوح نیست.

اعتماد به نفسی که نداریم

اعتماد به نفس و عزت نفس اما از دیگر عواملی است که باعث تغییرات و زیبا کردن خود خصوصا هنگام تغییر سال می‌شود. تمایل به تغییر و رونمایی از خود تازه در آغاز سال و نشان دادن قدرت اراده از جمله مواردی است که احتمالا با کاهش اعتماد به نفس رابطه مستقیمی دارد. منصوری در این رابطه می‌گوید: کم ظرفیتی و ضعف نفس، رابطه مستقیمی با تمایل به تغییر دارد. گاهی باور انسان نسبت به چیزی که دارد تغییر می‌کند، خودش و اعتمادی که به خودش به ظاهرش داشته را در خطر می‌بیند و گمان می‌کند که باید تغییراتی در ظاهرش ایجاد کند تا پذیرفته شود.

وی تاکید می‌کند: من خودم مراجعان متعددی داشتم که مثلا تمایل به ازدواج دارند اما این عدم پذیرش را در ظاهر خود می‌بینند مثلا می‌گویند ما چون چاقیم تا الان نتوانستیم ازدواج کنیم. در صورتی که اینگونه نیست و فرد چون اعتماد به نفس کمی نسبت به ظاهرش دارد تصورش را به لاغری می‌برد در صورتی که اگر چاقی نبود، این بهانه را به عیب دیگری در ظاهرش مربوط می‌کرد.

منصوری البته نگاه اطرافیان و الفاظی که به کار می‌برند هم درباره فرد موثر می‌داند.

خشونت کلامی و رابطه مستقیمش با اعتماد به نفس

خشونت این روزها منوط به کشتار افراد و خونریزی نیست. طبق تعاریفی که جامعه شناسان معاصر ارائه دادند، منشا خشونت گاهی همین کلام است. همین که ما به فردی بگوییم چاق و اعتماد به نفس او را نشانه بگیریم. فعالان رسانه‌ای اما این روزها با به راه افتادن کمپین‌های مختلف در فضای مجازی مانند بدن من حق من در تلاشند تا این مساله را بین همگان جا بیندازند که ظاهر هر کس، به خود فرد مربوط است. درباره این خشونت کلامی و تاثیرش در اعتماد به نفس افراد اما سالمی می‌گوید: قطعا خشونت کلامی در اعتماد به نفس فرد تاثیر می‌گذارد. همین که من دائم به فردی بگویم چاق است و طبیعتا عزت نفس او را خدشه دار می‌کنم. همچنین بخشی از نارضایتی افراد از ظاهر و به خصوص اندامشان هم دقیقا به همین مساله بر می‌گردد. همین که دائم بگوییم چاق هستی و ....البته در این میان نقش رسانه هم قابل اعتناست. منصوری البته تاکید می‌کند که این خشونت کلامی و بروز آن به افراد، بیشتر متعلق به دهه شصتی‌ها و دهه هفتادی‌هاست و بخشی از وسواس فکری درباره زیبایی هم از همین دهه نشات می‌گیرد.

رسانه‌ای که لاغرتان می‌کند

زنان چاق اغلب در تلاشند تا خودشان را از الگوهایی که رسانه‌ها برایشان ساختند، دور کنند. سالمی در این باره می‌گوید: زنان و مردان چاق اغلب در فیلم‌ها و سریال‌ها، تیپ‌های شخصیتی خاص را ایفا می‌کنند. اغلب آن‌ها بدون اطلاع حرف می‌زنند و بنا به تیپ شخصیتی برون گرایی که دارند اهل قیل و قال هستند.آن‌ها در فیلم‌ها نقش افراد زیادی مهربان که کارکردی جز خوردن ندارند را ایفاگرند. همچنین کودکان چاق اغلب اهل زد و خورد و دعوا با سایرین هستند. این‌ها الگوهاییست که رسانه از افراد چاق ساخته همین تصاویر باعث افت اعتماد به نفس در افراد می‌شود.افراد چاق دوست دارند اینگونه در مقابل اطرافیانشان نشان داده نشوند و همین باعث تمایلشان به تغییر می‌شود

سندروم بد ریخت انگاری، وسواس، پرخوری عصبی

اختلال دیگری که معمولا در تغییرات ظاهری افراد موثر است، سندرومی‌ است موسوم به سندروم بد ریخت انگاری . سالمی در این باره می‌گوید: فرد مبتلا به این اختلال دائما خودش را با دیگران مقایسه می‌کند. خودش را زشت می‌پندارد و به جزیی‌ترین عیوب خود می‌پردازد. من مراجعی داشتم که معتقد بود مچ پایش چاق است و باید عمل جراحی روی مچ پایش صورت دهد. این سندروم رابطه مستقیمی با وسواس فکری دارد. افراد مبتلا دائم در خودشان دست به عمل جراحی می‌زنند هیچگاه از خودشان راضی نیستند.

وی درباره این اختلال و رابطه‌ش با وسواس فکری تاکید می‌کند: وسواس درست هنگامی اتفاق می‌افتد که فرد در یک سیکلی قرار می‌گیرد که دست به عمل جراحی‌های مختلف می‌زند و از خودش راضی نمی‌شود. عمل‌های جراحی مختلفی مانند: صورت، اندام، عضلات و ....

این روانشناس درباره علائم این اختلال ادامه می‌دهد: افراد مبتلا اغلب دچار اضطراب ممتد می‌شوند و به صورت افراطی دست به ورزش یا رژیم می‌زنند. این اختلال با بولومیا و آنورکسیا یعنی پرخوری عصبی و بی‌اشتهایی عصبی هم رابطه دارد.

چشم و هم چشمی را جدی بگیریم

نصرالله منصوری اما عامل دیگری را که شاید نهفته در تمام این عوامل برای کاهش وزن است؛ عنوان می‌کند: چشم و هم چشمی. وی می‌گوید: شاید به نظر پیش پا افتاده به نظر بیاید اما گاهی رژیم لاغری و عمل جراحی هم ناشی از همین چشم و هم چشمی است اینکه افراد در سال جدید متفاوت به نظر بیایند یا تغییر کنند و با دیگران متفاوت باشند از همین مساله نشات می‌گیرد.

همه چاق‌ها باید درمان شوند؟

چاقی می‌تواند منجر به بیماری‌های متعدد شود. افراد چاق در معرض بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرند. لاغر شدن برای سلامتی مفید است اما برای درمان وسواس فکری و اختلالات مختلف روحی بدون شک کمک گرفتن از یک مشاور مفیدتر از سیکل درمانی معیوب و زیبا شدن به هر قمیتی است. مساله‌ای که اتفاقات می‌تواند چالش‌های پایان سال را کم کند و از استرس آن بکاهد.

33