ونزوئلا می‌تواند جرقه‌ جنگ جهانی سوم را شعله‌ور کند؟/ آیا جنگ ترامپ و پوتین نزدیک است؟

به گزارش خبر فوری ، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا چند روز قبل، در یک نشست خبری در واشنگتن اعلام کرد که کشورش به دلیل پایان یافتن مدت در نظر گرفته شده برای انجام تعهدات از جانب روسیه از پیمان موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (INF) خارج می‌شود.

همچنین، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در بیانیه‌ای که روز جمعه ۱۲ بهمن منتشر شد در این زمینه تصریح کرد: «آمریکا فردا ( در تاریخ شنبه ۱۳ بهمن) تعهدات خود در چهارچوب پیمان INF را به حال تعلیق درآورده و روند خروج از آن را آغاز می‌‌کند.»

پیمان INF پیمانی است که در سال ۱۹۸۷ بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (و پس از فروپاشی شوروی با روسیه) امضا شد. این پیمان در واشنگتن بین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا رونالد ریگان و دبیر کل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی میخائیل گورباچف در ۸ دسامبر ۱۹۸۷ امضا شد. طبق این ‌پیمان دو طرف متعهد شدند که تولید موشکهای هسته ای میان برد خود را متوقف کنند.

مدتی قبل از این اتفاق، روسیه با رونمایی از یک موشک میانبرد تازه، خواست آمریکا برای نابودسازی موشک‌های کروز این کشور را «ناپذیرفتنی» خواند. بعد از بیانیه آمریکا و ترامپ هم پوتین بلافاصله واکنش نشان داد و علاوه بر هشدار دادن به آمریکا مبنی بر خروج روسیه از پیمان، ایالات متحده و متحدین اروپاییش را تهدید کرد که اگر پس از خروج از این پیمان موشک‌های خود را به اروپا منتقل کند روسیه هم کشورهای میزبان را هدف قرار خواهد داد.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پیش از این هم نسبت به خروج از پیمان هشدار داده بود. او طی کنفرانس خبری سالانه اش که حدود دو ماه پیش برگزار شد، از امکان آغاز جنگ هسته‌ای سخن گفت و تاکید کرد که خطر وقوع جنگ هسته‌ای بسیار کم اهمیت جلوه داده شده است اما اگر چنین اتفاقی بیفتد، قطعا به نابودی کل کره زمین خواهد انجامید.

پوتین علت آغاز این جنگ احتمالی را اقدامات اشتباه آمریکایِ ترامپ به خصوص خروجش از پیمان منع توسعه موشک های هسته ای دانست و گفت: نابودی نظام کنترل تسلیحات هسته‌ای و خروج از پیمان INF که هسته‌ اصلی نظام عدم اشاعه بود، نوعی رقابت تسلیحاتی را در جهان بوجود خواهد آورد.

بسیاری از تحلیلگران نگران این اتفاق بوده و معتقدند که لغو پیمان INF حوادث دهه هشتاد میلادی و رقابت تسلیحاتی آمریکا و روسیه در جنگ سرد را تداعی می‌کند.

ونزوئلا می‌تواند جرقه‌ی جنگ جهانی سوم باشد

خطر لغو پیمان INF به معنی ورود جدی آمریکا و روسیه به رقابت تسلیحاتی است. علاوه بر رقابت تسلیحاتی، احتمال درگیری نظامی این دو کشور را هم بیشتر می‌کند چرا که ارتش این دو کشور در مرزهای مشترک بسیاری در حال رقابت هستند و خطر درگیری نظامی آنها هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود.

روزنامه سان در آغاز سال نو میلادی جدید، طی گزارشی چند منطقه را موقعیت خطرناک و قرمز برای آغاز جنگ جهانی سوم دانست. از نظر نویسنده گزارش، دو منطقه‌ی اوکراین و سوریه می‌تواند اتاق باروت جنگ باشد. روسیه در هر دو این مناطق نیروهای فعال دارد و آمریکا و ناتو هم به شدت بر این مناطق تمرکز دارند(هرچند به دستور ترامپ، نیروهای آمریکایی مدتی هست که از سوریه بیرون آمده اند اما باز از طریق متحدان عربیشان منافعی را دنبال می‌کنند).

اما شاید مهم ترین منطقه ای که می‌تواند به سان اتاق باروت عمل کند، آمریکای لاتین است. جولیا گورگانوس( تحلیلگر موسسه کارنگیه، مرکز تحقیقات صلح جهانی) معتقد است در سال ۲۰۱۸ تلاش روسیه برای نفوذ در آمریکای لاتین و حتی خود آمریکا چند برابر شده است. از نظر این تحلیلگر، برزیل، ونزوئلا، کلمبیا و مکزیک چهار کشوری هستند که توان پذیرش نفوذ روسیه را بیشتر از سایرین دارند.

تغییرات سیاسی در این کشورها در سال جاری زیاد بوده است و قوانین مهاجرتی سخت ترامپ باعث ورود افرادی به ساختار قدرت شده است که تمایلاتی به ارتباط نظامی با روسیه دارند.

اتفاقات اخیر ونزوئلا می‌تواند جرقه‌ی درگیری جهانی را روشن کند. مدتی قبل، خوان گوایدو رئیس مجمع ملی ونزوئلا نیکولا مادورو رئیس جمهور قانونی این کشور را عزل کرده و خود به عنوان رئیس جمهور موقت این کشور سوگند خورد. بعد از این اتفاق، مادورو تصمیم گوایدو را غیر قانونی دانست و از قدرت کنار نرفت. از آن روز به بعد، این کشور فقیر آمریکایی وارد بحران شده است و همین اتفاق هم نیروهای دو کشور روسیه و آمریکا را به نوعی در مقابل هم قرار داد.

پس از اغتشاشات ونزوئلا، آمریکا حکم گوایدو را پذیرفته و نیروهایش به سمت مرز کلمبیا و ونزوئلا گسیل داشت.

از طرفی دیگر، روسیه به شدت از مادورو حمایت کرد و آمریکا را تهدید کرد که در صورت مداخله نظامی در ونزوئلا در مقابل آمریکا می‌ایستد.

این اتفاقات نشان دهنده‌ی شرایط لرزان و خطرناک آمریکای لاتین است که می‌تواند در صورت وخیم تر شدن اوضاعش منجر به جنگی بزرگ بین روسیه و آمریکا شود.

نباید فراموش کرد که موقعیت آمریکای لاتین برای آمریکا متفاوت از اوکراین و سوریه است. آمریکا یک بار در اوج جنگ سرد هنگامی که شوروی شروع به کمک نظامی کوبای کاسترو کرد، به شدت واکنش نشان داد و حتی کندی(رئیس جمهور وقت آمریکا) آغاز جنگ هسته ای را اعلام کرد و اگر عقب نشینی شوروی و خروشچف(دبیر کل حزب وقت کمونیسم شوروی) نبود، اکنون از دنیا جز ویرانه ای باقی نمانده بود.

تاثیر خروج آمریکا و روسیه از پیمان INF بر ایران

اما سوال اینجا است که خروج همزمان آمریکا و روسیه از پیمان INF چه تاثیری بر شرایط ایران خواهد گذاشت؟ نباید فراموش کرد که بخشی از فشارهای اقتصادی و سیاسی آمریکا بر ایران به بهانه‌ی همین محدودیت در سلاح های دوربرد صورت گرفته است و مشخص است در صورت خروج آمریکا و روسیه از پیمان منع گسترش سلاح های دوربرد، بهانه ی آمریکا برای افزایش تحریم و به خصوص فشار بر اروپا جهت ایجاد محدودیت برای ایران را کم رنگ و بی‌اثر می‌کند.

نباید فراموش کرد در صورت خروج یک قدرت نظامی از یک پیمان بین المللی عملا آن پیمان بی‌اثر خواهد شد. جامعه‌ی ملل بر اثر خروج آلمان نازی به دستور هیتلر و ایتالیای فاشیست به دستور موسولینی عملا بی اثر شده و نتوانست مانع از وقوع جنگ دوم جهانی گردد.

اکنون پیمان INF در شرایط خطرناکی قرار دارد و بعید نیست در صورت خروج آمریکا و روسیه از آن، به همان سرنوشتی دچار شود که جامعه‌ی ملل به آن دچار شود.

38