بسته حمایتی: فرار از مسئولیت اجتماعی

این هیچ هنری نیست و به تعبیری می‌توان گفت از گناه تصمیمات اقتصادی دولت در قبال مردم و جامعه چیزی نمی‌کاهد. دوم اینکه این دسته از اقدامات منجر به تحقق اهدافی که بیان و رسماً اعلام می‌شود، نمی‌شود.

بهترین نشانه‌اش هم تجربیات خود ایران است که در یکی از آن طرح‌ها، پرداخت هزینه‌های کمک غذایی به خانوارهای محرومی بوده است که فرزندان زیر ۶سال داشتند. این طرح در ابتدا به صورت هزینه سبد غذایی ۲۰ هزار تومانی به خانوارها تعریف و پرداخت می‌شد که با افزایش قیمت مواد غذایی ماهیت خود را از دست داد.

ضمن اینکه مطالعات مختلف نشان می‌دهد که خیلی از خانواده‌های هدف، این مبلغ را برای مصارف دیگری بجز غذا مصروف می‌کردند. با وجود اینکه نیاز به غذایشان بیش از این بود و به عنوان یک بسته غذایی ارائه می‌شد با این هدف که بتواند ریزمغذی‌های مورد نیاز رشد جسمی و فکری کودکان زیر ۶سال را تامین کند، اما این اتفاق نیفتاد و گروه هدف عمدتاً این مبالغ را برای مصارف دیگری مصروف کرده است.

بنابراین هدف مورد نظر با پرداخت این مبلغ، هیچ‌گاه تحقق پیدا نکرد. درحقیقت مساله اصلی در اینجا توصیه به دولت‌هاست که تخریب نکنند، نه اینکه برای جبران تخریب‌های خودشان اقدامات اینچنینی انجام دهند. به نظر می‌رسد بخشی از این اقدام هم دور کردن افکار عمومی از مشکلات عظیمی است که سیاست‌های اقتصادی در ظرف یکسال گذشته تاکنون بر کشور تحمیل کرده است. در واقع عمق آسیبی است که این سیاست‌ها بر جامعه وارد کرده است.

بنابراین هیچ‌کدام از هدف‌هایی که مورد نظر است از جمله کمک‌های مالی تحقق پیدا نخواهد کرد؛ ضمن اینکه مشکلاتی که عنوان می‌شود، یعنی کمک به تغذیه خانوارها هم به همین دلایل اتفاق نمی‌افتد. نکته قابل توجه دیگر این است که تزریق چنین پولی موجب افزایش قمیت همین کالاها هم خواهد شد.

درحالی که اگر دولت به تخصیص خود کالاهای غذایی می‌پرداخت، اثربخشی این برنامه را می‌توانست بهبود بخشد. منتها برای اینکه با پیامدها و مشکلات بعدی آن روبه‌رو نشود که عمدتاً تجربه ناموفق چند سال اخیر از آنها حکایت دارد، مبادرت به توزیع نقدی در این رابطه کرده است که به نظر می‌رسد این هم یک مساله دیگری است و تجربه هم نشان داده که در چنین مواقعی به افزایش قیمت همان کالاها منجر شده است.

ضمن اینکه براساس همان تجربه قبلی وقتی برنامه توزیع کالا اجرا شود، خیلی اثربخش‌تر از پرداخت پول نقد است. نکته قابل توجهی که در همین جا می‌توان به آن اشاره کرد اینکه بین کسانی که به شدت محتاج و نیازمند هستند با کسانی که به لحاظ نسبی ممکن است محروم باشند، یعنی بین فقر مطلق و فقر نسبی هیچ تفاوتی قائل نشده‌اند.

گروه‌هایی در جامعه که در سطح بسیار اولیه یک زندگی بسر می‌برند درحالی که اگرهمین منابع را روی همین گروه‌ها که دچار مَسکَنَت کمرشکن هستند، متمرکز می‌کردیم، قادر بودیم وضعیت نسبتاً بهتری را برای آنها فراهم کنیم.

منبع: الف

728