از خطر نفوذ داعش تا تهدید شرق افغانستان/ چرا ایران پای میز مذاکره با طالبان نشسته است؟

حسین نیازبخش: مدت کوتاهی است که جمهوری اسلامی ایران رسما مذاکرات مقامات امنیتی و سیاسی خود با طالبان را تایید کرده است.

به گزارش خبر فوری ، حدودا چند روز پیش بود که پس از سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به افغانستان، سخنگوی وزارت خارجه ایران هم خبر داد که هیئتی از گروه طالبان به تهران سفر کرده و با هیئتی به ریاست عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه، مذاکره نموده است.

به گفته بهرام قاسمی، این گفت‌وگوها با اطلاع دولت افغانستان و با هدف «پیشبرد گفت‌وگوهای صلح» بین دولت و گروه‌های افغان انجام شده است.

مذاکرات ایران با گروههای مختلف افغان البته پیش از این هم مسبوق به سابقه بوده است. ایران پیش‌ازاین بارها بر حفظ صلح و ثبات در همسایه شرقی خود تأکید کرده و حتی نقش بسیار مهمی در به نتیجه رسیدن کنفرانس «آینده افغانستان» در بُن آلمان که در دسامبر ۲۰۰۱ (آذر ۱۳۸۰) انجام گرفت، داشت.

در رابطه با طالبان هم ، بسیاری از رسانه های خارجی تاکید داشته اند که پس از سقوط طالبان و تصرف این کشور توسط آمریکا، ایران بارها مذاکرات و دیدارهایی را با سران این گروه داشته است که البته این امر توسط مقامات ایرانی تکذیب شد.

با این حال، بعد از این اتفاق(دیدار اخیر مقامات سیاسی و امنیتی ایران و طالبان) بسیاری از رسانه های خارجی به تحلیل این اتفاق از منظرهای مختلف نمودند. دو نکته در تحلیل و نظر بسیاری از این رسانه ها در مورد این موضوع وجود داشت: اول اینکه مقامات ایران با آن دسته از سران طالبان که دیدگاههای متعادل تری نسبت به گروه تندروتر دارند، مذاکرات و ملاقاتی را انجام داده اند و دوم اینکه مذاکرات ابتدا از طرف سران طالبان صورت گرفته و آنها از مقامات ایران درخواست داشته اند که پای میز مذاکره بنشینند.

غرب افغانستان و حضور طالبان؛ آیا ایران مانع نفوذ تندروها در شرق می‌شود؟

خبرگزاری رویترز طی مقاله ای معتقد است که به هم ریختن تعادل در قسمت های مختلف افغانستان احتمالا علت اصلی مذاکرات ایران و طالبان باشد. رویترز معتقد است که پیش از این، ایران قدرت و نفوذ بیشتری در شرق افغانستان داشت که بیشتر شامل مناطق شیعه نشین بوده است و آمریکا و طالبان هم بیشتر در غرب افغانستان حضور داشتند. اکنون با خروج نیروهای آمریکا از افغانستان احتمال اینکه نقشه قدرت در این منطقه تغییر کرده و گروههای تندرو در غرب در پی کسب قدرت بیشتر برآمده و به اقدامات تروریستی دست بزنند، بیشتر می‌شود. ایران به همین علت، احساس نگرانی کرده و برای تسلط بر اوضاع و دور نگه داشتن طالبان و سایر گروههای تندرو از مرزهای شرقی خودش با افغانستان، پای میز مذاکره با طالبان نشسته است.

این نگرانی زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم غربی ها و عربستانی ها مدت کوتاهی قبل در ابوظبی با طالبان مذاکراتی را داشته اند و پس از این مذاکرات، اعلام شد که جده به‌عنوان میزبان دور بعدی مذاکرات انتخاب شده است.

ترس ایران این است که با قدرت گیری مجدد طالبان شیعیان هزاره که بیشتر در شرق افغانستان ساکنند آسیب ببینند

همچنین گاردین انگلیس طی گزارشی تحلیلی شبیه رویترز را ارائه داد و تاکید کرد که با اعلام خروج نیروهای آمریکا از افغانستان و تغییر چینش نیروهای نظامی در افغانستان، مجددا تحرک نیروهای طالبان به خصوص در غرب افغانستان زیاد شده است تا بتوانند جایگاهی را در آینده افغانستان داشته باشد.

از نظر تحلیلگر گاردین، ترس ایران این است که با قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان شیعه های هزاره که بیشتر در شرق افغانستان ساکنند و مورد حمایت ایران هم هستند آسیب ببینند. نباید فراموش کرد که طالبان یک بار پس از دهه 60 که در افغانستان به قدرت رسید، شیعیان هزاره را به شدت سرکوب کرده و کشتار عظیمی راه انداخت. بنابراین، ایران برای حمایت از اقلیت شرقی افغانستان و همچنین جلوگیری از نزدیکی طالبان به مرزهای شرقی وارد مذاکره با طالبان شده است تا از طریق سرانی از طالبان که کمتر از سایرین گرایشات تندروانه و تکفیری دارند، بتوانند این گروه را از مرزهای خود دور نگه دارند.

طالبان تندرو یا طالبان محافظه کار، مساله این است

آسوشیتد پرس طی گزارشی بر این امر تاکید دارد که گفتگوهای اخیر طالبان با سران کشورهای مختلف سیاستی از جانب خود این گروه بوده است. اکنون در راس طالبان دو گروه قرار دارند. گروهی تندرو و گروهی محافظه کار ومعتدل که معتقدند تنها راه بقای طالبان در افغانستان گفتگو با سایرگروهها و کشورهای مهم در منطقه و جهان است.

طبق تحلیل اسوشیتد پرس طالبان پس از اعلام خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان شروع به تحرکات جدیدی نموده و مقامات طالبان اتفاقا با بیشتر همسایگان و نیروهای مهم منطقه دیدارهایی را ترتیب داده اند. همانطور که بیان شد، چند هفته پیش مقامات طالبان دیدارهایی را با مقامات آمریکا داشته اند. این دیدار بنا به گزارشها در امارات متحده عربی برگزار شد و در همانجا سران طالبان دیدارهایی را با مقامات عربستانی، اماراتی و پاکستانی هم داشته اند.

همچنین پایگاه خبری المانیتور به نقل از یک کارشناس ایرانی تاکید دارد که اگر ایران و روسیه در جریان مذاکرات جدید گروههای افغانستانی پس از خروج قوای آمریکا از افغانستان حضور نداشته باشند، ممکن است نیروهای تندتر طالبان به قدرت برسند. چرا که این گروههای متعادل تر هستند که سعی دارند از طریق مذاکرات مجددا به قدرت بازگردند و بنابراین، مذاکرات انجام شده بدون شک برای جلوگیری از افزایش گرایشات تند سلفی و تکفیری در منطقه افغانستان است.

طالبان مانع رشد داعش است؟

المانیتور همچنین طی گزارشش بر این امر تاکید دارد که احتمالا یکی دیگر از علتهای حضور ایران در مذاکرات افغانستان و تداوم گفتگو با طالبان نفوذ زیاد داعش و قدرت گیری این گروه در این کشور است. المانیتور معتقد است مقامات ایرانی طی مذاکراتشان هم به طالبان و هم به مقامات لشکری و کشوری افغانستان هشدار داده اند که مراقب نفوذ داعش در افغانستان باشند.

بعد از نابودی داعش در عراق و سوریه نیروهای داعش در کشورهای مختلف به خصوص، کشورهای شمالی و مرکزی آفریقا و غرب افغانستان و پاکستان پخش شدند و برخی شواهد حاکی از این است که این گروه تروریستی در حال نفوذ بیشتر در افغانستان است. مذاکره با گروههای کم تر تندرو طالبان(تحت آگاهی و هدایت دولت افغانستان) این فرصت را به ایران می‌دهد که از خطر نفوذ بیشتر داعش در افغانستان کم کند و مرزهای شرقی خود را محافظت نماید.

منبع: خبر فوری

38