سخنگوی وزارت‌ امور خارجه: در برجام اشتباه نکردیم/ ارتباط با آمریکا اشتباه است

مریم محمدپور- سخنگوی وزارت اموز خارجه هفته گذشته میزبان خبر فوری بود و گفتگویی که در محل دفتر بهرام قاسمی انجام شد و بخش اول و مبسوط آن را که پیش‌تر منتشر شده، می‌توانید اینجا بخوانید. عمده موضوع گفتگو درباره حواشی استیضاح محمدجواد ظریف بود و در بخشی درباره احتمال کاندیداتوری این دیپلمات در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری سخن گفته شد. اما این گفت‌وگو بخش دیگری نیز دارد؛ مهمترین موضوعی که در این سالها وزارت خارجه با آن درگیر بوده، یعنی برجام با انتقاداتی روبه‌رو است. منتقدان معتقدند وزارت خارجه برای زمان نقض برجام تدابیر لازم را نیندیشیده بودند. از قاسمی پرسیدم که وزارت خارجه درباره اینگونه انتقادات چه نظری دارد؟

بهرام قاسمی اما این انتقادات را چندان وارد نمی‌داند. او گفت: جامعه ما یک جامعه چندصدایی است و در مورد پدیده‌های مختلف، چه به سیاست خارجه مربوط شود و چه مسائل داخلی، افراد و جناح‌های مختلف نظرات خود را مطرح می‌کنند و الزاما نباید همه یکسان فکر کنند و همه با یک موضوع، به یک شکل و به یک اندازه موافق یا مخالف باشند. درباره برجام هم شاهد همین وضعیت بودیم. این موضوع از ابتدای مذاکرات، مخالفانی داشت و درکنارش موافقان بسیاری در سطح عموم وجود داشت. فکر می‌کنم مسیری که ایران دنبال کرده و به انتها رساند، یعنی رسیدن به برجام و توافق 1+5 مسیر درستی بود. در این مسیر جمهوری اسلامی ایران اشتباهی مرتکب نشد و این مسیر باید طی می‌شد که به هر حال طولانی و دشوار بود و با دشواری‌های بسیار طی شد.

قاسمی ادامه داد: اما اتفاقی افتاد در طرف مقابل بود یعنی ایالات متحده از یک تفاهم بین‌المللی بر خلاف موازین قانونی و حقوقی خارج شد در حالی که پشتوانه این تفاهم، قطعنامه 2231 بود و آمریکا به صورت یک جانبه خارج شد و در ادامه رفتارهای قبلی خود مجددا دست به اقدامات خصمانه نسبت به ملت ایران زد.

او می‌گوید: با توجه به اینکه تفاهم بین‌المللی است و بر قطعنامه شورای امنیت متکی و مستند بود و مجموعه بزرگی از جهان به عنوان اعضای سازمان ملل و شورای امنیت همچون چین، روسیه و همچنین اتحادیه اروپا از آن حمایت کرده بودند، بعد از خروج آمریکا این بخش از جامعه جهانی اصرار داشت که برجام به عنوان یک تفاهم بین المللی پابرجا بماند و تلاش زیادی داشتند که ایران در برجام باقی بماند و ایران با توجه به اینکه باید از مواهب برجام بهره می‌برد ماندن در برجام را منوط کرد به اینکه کشورهای 1+4 بتوانند این مزایا و بهره مندی را برای ایران تامین کنند.

قاسمی تاکید دارد: بعد از 18 اردیبهشت که امریکا از برجام خارج شد مذاکرات متعدد و مفصلی در سطوح مختلف بین ایران و 1+4 صورت پذیرفت که هنوز برای رسیدن به سازوکار همکاری‌های اقتصادی ادامه دارد. بعد از اراده سیاسی که ما در این کشورها دیدیم امیدوار هستیم بتوانند در عمل توانمندی خود را نشان دهند که می‌توانند بدون امریکا تحریم‌ها را کنار بزنند و به‌عنوان یک هویت مستقل و مهم در عرصه جهانی حضور داشته باشند و در واقع قیمومیت و حاکمیت دلار و آمریکا را در عرصه مبادلات جهانی نپذیرند. امیدوارم هر چه زودتر این راه را طی کنند تا ما بتوانم به یک تفاهم نسبی مرضی الطرفین دست پیدا کنیم.

موضوع دیگری که در پایان این گفتگو با بهرام قاسمی مطرح شد، درباره رابطه با آمریکا بود؛ حدود 40سال است که ایران با آمریکا رابطه ندارد اما هنوز افکار عمومی نسبت به این موضوع قانع نشده است، اما کارشناسان وزارت امور خارجه در این رابطه چه فکر می‌کنند؟. قاسمی موافق برقراری این ارتباط در شرایط کنونی نیست و برای این نظرش، دلایلی داشت.

او گفت: آمریکا نشان داده و همچنان نشان می‌دهد که واقعیت‌های ایران را بعد از انقلاب اسلامی خوب درک نکرده و هنوز مثل گذشته به رفتار غیر خردمندانه و خصمانه خود نسبت به ایران ادامه می‌دهد و نتوانسته خود را در جایگاه یک کشور که می‌تواند در یک موقعیتی قرار بگیرد که با حفظ احترام متقابل و عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها همچون ایران بنشیند و گفتگو کند و هر آنچه در ذهن دارد یا منافع خود می‌داند دیکته کند و به هر قیمتی اعمال کند.

قاسمی تاکید دارد: قطعا امکان بحث در رابطه با گفتگو با چنین کشوری که از موضع قلدرمابانه نگاه می‌کند و یکجانبه‌گرایانه نسبت به مسائل منطقه، جهان و ایران نگاه می‌کند، عبث خواهد بود. هر فرد عاقلی که به سرنوشت خود و کشورش فکر کند حاضر نیست منافع خود را به صورت یکجانبه به دیگری تقدیم کند و قیمومیت و برتری نابه‌جای دیگری را بپذیرد. امریکا نتوانسته به درک لازم و واقعی از آنچه در ایران و منطقه می‌گذرد پی ببرد و اشتباهات مکرر این کشور در 60سال گذشته نسبت به ایران و نسبت به دیگر کشورهای منطقه، موجب مجموعه‌ای از مشکلات، معضلات و آلام بشری در این نقطه از جهان شده است.

قاسمی موضوع را از ایران وسیع‌تر دانسته و به منطقه مربوط می‌داند: امروز شما کشورهای متعددی را در منطقه می‌بینید که اگر دچار مشکلات، بی‌ثباتی، ناامنی و معضلات اقتصادی هستند نتیجه سیاست‌های غلط آمریکاست که یکجانبه نگاه کرده و صرفا خواسته اهداف خود را پیش ببرد و نهایتا ما امروز در منطقه‌ای قرار گرفته‌ایم که کشورهای آن طی سالیان با افراط‌گرایی مفرط، تروریسم، خشونت و عدم توسعه‌یافتگی و بسیاری مسائل اجتماعی روبرو بودند.

او می‌گوید: متاسفانه امریکا از سیاست‌های اشتباه خود درس‌های لازم را نیاموخته است. آنچه در کشورهای عربی منطقه می‌گذرد، آنچه در افغانستان، در عراق و در سوریه وجود داشت و در حال تبدیل به بحران جهانی بود، با تروریست‌هایی که ریشه در کانون‌های مشخصی داشتند و به شکلی در مجموعه طیفی از بخش‌های مورد حمایت آمریکا قرار می‌گرفتند مسبب این همه مشکلات هستند و اینها ناشی از عدم شناخت یا عدم توجه به منافع سایر ملت‌هاست و آمریکا باید رفتار و سیاست‌های خود را با واقعیت‌های موجود منطبق کند و حق دیگران را به رسمیت بشناسد و حقوق دیگران برای او محترم باشد تا بتواند با دیگران تعامل داشته باشد. در غیر این صورت این وضعیت ادامه پیدا خواهد کرد و ما با مشکلات و مصائب زیادی هم در عرصه جهانی و هم در عرصه منطقه ای مواجه می‌شویم.

18