انتخابات میان‌دوره آمریکا، کار پوتین را سخت‌تر می‌کند
دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین به احتمال زیاد فردا (یکشنبه) در مراسم یادبود جنگ جهانی اول در پاریس با یکدیگر دیدار می‌کنند.
این دیدار احتمالا دیداری مختصر خواهد بود که شاید از یک احوال‌پرسی و دست تکان دادن تجاوز نکند اما چشم همه به برخورد متقابل این دو رهبر جهانی خواهد بود که هدف مشترکشان که معمولا از آن صحبت کرده‌اند یعنی بهبود روابط میان دو کشور طی دو سال گذشته به جایی نرسیده است.
روزنامه کریستین ساینس مانیتور در آستانه دیدار احتمالی روسای جمهور آمریکا و روسیه در حاشیه مراسم یادبود جنگ جهانی اول و رویارویی دو طرف در نشست گروه ۲۰، اهداف و امیدهای دیپلماسی دو کشور در قبال یکدیگر را با نگاهی به تحولات اخیر در آمریکا بررسی کرده و نوشته است: " از زمان دیدار دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا و ولادیمیر پوتین، همتای روس او در ماه ژوئیه در هلسینکی تغییرات زیادی صورت گرفته و به گفته بسیاری از اعضای جامعه سیاست خارجی روسیه این تغییرات به نفع روسیه نبوده‌اند.
موج شدید اتهاماتی که به دنبال نشست هلسینکی در رسانه‌های آمریکایی و علیه دونالد ترامپ، رییس جمهور این کشور مطرح شد که او را آلت دست کرملین توصیف کرد و همچنین تشدید تحریم‌های کنگره آمریکا علیه مسکو، روس‌ها را بر آن داشته که ارتباط با ترامپ را سمی برای پوتین بدانند.
مدتی پس از این دیدار کاخ سفید اعلام کرد از پیمان تاریخی منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد که جنگ سرد را به پایان رساند، خارج می‌شود. پس از آن هم انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا کنترل مجلس نمایندگان این کشور را بار دیگر در دست مخالفان دموکرات ترامپ قرار داد؛ مجلسی که نزدیک به یقین می‌توان گفت دموکرات‌ها در آن تب فعلی علیه روسیه را از این هم داغ‌تر می‌کنند.
تحلیلگران روس آگاه از این فرایند سیاسی آمریکا، می‌گویند این مساله به این خاطر نیست که دموکرات‌ها به میزان قابل توجهی در مقایسه با همتایان جمهوری‌خواه خود عقاید ضد روسی بیشتری دارند - که روسیه را در یکی از معدود محل‌های اتفاق نظر میان این دو حزب قرار می‌دهد- بلکه به این دلیل است که دموکرات‌ها در جایگاه بانفوذتری برای به چالش‌کشیدن هرگونه ابتکار عمل سازگار با مسکو که از سوی کاخ سفید مطرح شود، قرار می‌گیرند. این تحلیلگران همچنین یادآور می‌شوند که ترامپ در زمینه دفاع از ایجاد روابط بهتر با روسیه، در میان سیاستمداران آمریکایی تقریبا تک است و حالا برای ترک موضعش تحت فشار بیشتری قرار خواهد گرفت.
آندری کرتونوف، رییس شورای امور بین‌الملل روسیه که وابسته به وزارت خارجه این کشور است، می‌گوید: بیشتر ناظران روس فکر می‌کنند که شکاف موجود در رهبری آمریکا عمیق‌تر خواهد شد. نمی‌توانیم دست‌کم به مدت دو سال به بروز هیچ‌گونه تغییر موضعی امیدوار باشیم. برخی هم می‌پندارند شکاف موجود در جامعه آمریکا نیز وخیم‌تر خواهد شد که این مساله پیش‌بینی اتفاقات آینده را تقریبا غیرممکن می‌کند.
پافشاری پوتین
پوتین با این حال بسیار علاقه‌مند به دیدار با ترامپ در پاریس است. کارشناسان بر این باورند که کرملین به طور فعال در حال آماده شدن برای گفت‌وگویی واقع‌بینانه‌تر میان این دو رییس جمهور در اواخر ماه جاری میلادی و در نشست گروه ۲۰ در آرژانتین است که شاید سال آینده دیدار پوتین از واشنگتن را در پی داشته باشد.
توضیح منبع و منشاء اشتیاق پوتین برای این دیدار دشوار است. شمار اندکی از تحلیلگران می‌گویند، پوتین در ملی‌گرایی یک‌جانبه ترامپ، فرصتی برای روسیه می‌بیند، حتی اگر ترامپ تلنگرهای سختی هم به روسیه زده باشد. این کارشناسان بر این باورند که پوتین می‌پندارد ترامپ به پیروز کشمکش سیاسی بر سر جایگاه آمریکا در نظام جهانی تبدیل خواهد شد.
دیگر ناظران کرملین اما نگران غیر قابل ترمیم بودن آسیبی هستند که به ثبات دوران جنگ سرد وارد خواهد شد؛ ثباتی که در پی پیمان‌های کنترل تسلیحات برابر میان این دو ابرقدرت هسته‌ای جهان به دست آمده بود. به باور آنان، پوتین دلیلی برای کمک به ترامپ برای تسریع این روند نمی‌بیند.
فیودور لوکیانوف، سردبیر نشریه "روسیه در امور جهانی" می‌گوید: پوتین و ترامپ دو بار در هامبورگ و هلسینکی دیدار کرده‌اند و سخت می‌توان باور کرد که سرمایه‌گذاری روسیه بر این دیدارها سودی در پی داشته باشد. ادامه مطرح کردن مساله گفت‌وگو با ترامپ یا مطلوب بودن آن برای طرف روس من را گیج کرده است. واقعیت غم‌انگیز این است که روسیه در سیاست آمریکا به موضوع ثابتی تبدیل شده که از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند و با توجه به این مساله نمی‌توان تغییر چندانی کرد.
شماری دیگر اما معتقدند که رفتار خوش‌بینانه پوتین از این باور می‌آید که ترامپ به طور فعال در حال تخریب نظام دیرینه جهانی لیبرال است و می‌خواهد نظامی شبیه به سیستمی که پوتین مدت‌ها از آن دفاع کرده را جایگزین آن کند. در این نظام جهانی چند قطبی خواهیم داشت که کشورهای قدرتمند در صحنه جهانی در پی منافع شخصی خود خواهند بود و بر مبنای آن چیزی که برایشان مناسب‌تر است با هم رقابت یا شراکت می‌کنند.
سرگئی استروکان، ستون‌نویس امور خارجی روزنامه "کومرسانت" مسکو در این باره می‌گوید: تصور موجود بر این است که ترامپ یک هم‌فکر است که خود را به عنوان یک رهبر ملی قدرتمند معرفی می‌کند، درست مثل خودِ پوتین و آنان اساسا زبان مشترکی با هم دارند. پس باور کرملین این است که تنها باید ثابت قدم ماند و صبر کرد تا سیاست واشنگتن دیگر قدرت ترامپ را نگیرد و او بتواند آزادانه اقدام کند. پس از آن این دو رهبر مسائل موجود میان روسیه و آمریکا را به طور دوجانبه و منطقی حل خواهند کرد.
عشق کور است؟
در همین حال، دیگر ابتکار عمل‌های ترامپ فرصت‌های قابل توجهی را در اختیار دیپلماسی روسیه قرار می‌دهند. خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته ای ایران، طرف‌های امضا کننده این توافق یعنی روسیه و اتحادیه اروپا را در یافتن راهی برای دور زدن تحریم‌های یک‌جانبه واشنگتن به یکدیگر نزدیک کرده است. این اقدام حتی ممکن است روند دستیابی روسیه به هدف سرنگونی دلار آمریکا از تخت پادشاهی‌اش به عنوان واحد ذخیره پول جهانی را هم سرعت ببخشد. جنگ‌های تجاری ترامپ همچنین به تقویت روابط استراتژیک روسیه و چین نیز کمک کرده؛ فرایندی که پیش از این هم در جریان بود اما به راه افتادن این جنگ تجاری به طرز قابل توجهی روند آن را تسریع کرد.
تصمیم آمریکا برای خروج از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد پیروزی اخلاقی را از آن روسیه کرده و در عین حال باعث شده که اروپایی‌ها در مقابل تهدید درگیری هسته‌ای احساس آسیب‌پذیری کنند.
ولادیمیر باتیوک، کارشناس موسسه مطالعات آمریکا و کانادا در مسکو می‌گوید: بدون شک این مساله فرصت‌های جدیدی را برای مذاکره با اروپا با تکیه بر امنیت مشترک به دست می‌دهد و شرط می‌بندم که روسیه از این فرصت‌ها استفاده خواهد کرد. این فرصتی برای ایجاد شکاف در ناتو است که هدف دیرینه و دست‌نایافته دیپلماسی شوروی بوده است.
روسیه در واقع هزینه‌های نظامی خود را کاهش داده و در همین حال مسکو در حال ایجاد آمادگی برای یک درگیری اقتصادی و سیاسی با آمریکا است که می‌تواند به مراتب دردناک‌تر و طولانی‌تر باشد.
استروکان، ستون‌نویس امور خارجی روزنامه "کومرسانت" در این باره می‌گوید: جنگ سرد جدید نبردی است که روسیه تا کنون به طور عمده در آن باخته است. خسارت وارده به روسیه گسترده و بی‌سابقه است، با این حال پوتین می‌خواهد آن را ادامه دهد. شاید عشق کور است و ما هنوز عاشق ایده توافق با ترامپ هستیم اما روشن است که این مساله چیزی را به زودی تغییر نخواهد داد."
منبع: ایسنا
15
