آتشی که کرونا به جان موسیقی ایران انداخت

برگزاری کنسرت، تولید آلبوم و تدریس؛ این‌ها سه حوزه‌ای بود که اهالی موسیقی در ایران، تا پیش از آن که شیوع کرونا شیوه کار و کسب درآمدشان را تغییر دهد برای گذران زندگی به آن امیدوار بودند.

کرونا که آمد نسخه برگزاری کنسرت را پیچید و تعطیلش کرد؛ اتفاقی که از سوم اسفند ۱۳۹۸ و هم‌زمان با نخستین اطلاعیه روابط‌عمومی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی مبنی بر تعطیلی کلیه فعالیت‌های فرهنگی‌وهنری رخ داد و تا اکنون، نیمه دوم شهریور ۱۴۰۰ ادامه دارد و هرچند متولیان حوزه موسیقی در تلاشی نصفه‌ونیمه کوشیدند این جای خالی را با برگزاری کنسرت آنلاین پر کنند اما به دلایل متعدد ناموفق بودند. تدریس چه خصوصی و چه در آموزشگاه‌ها نیز تحت تاثیر شیوع کرونا قرار گرفت و تنها تولید آلبوم ماند که همچنان ادامه دارد.

برای آن که تصویری از وضعیت برگزاری کنسرت‌ها پیش از آمدن کرونا به دست دهیم آمار و ارقامی از میزان فروش آن‌ها در دست نداریم چرا که نه دفتر موسیقی و نه شرکت‌های برگزارکننده تا به حال هیچ‌کدام اقدام به انتشار عمومی این آمار نکرده‌اند. آن‌چه برایمان باقی می‌ماند آمار مجوزهای صادرشده دفتر موسیقی در زمینه اجرای صحنه‌ای است که بازه زمانی شش‌ماهه نخست سال ۱۳۹۸ و شش‌ماهه نخست سال ۱۳۹۹ را برای مقایسه‌شان انتخاب کرده‌ایم. در پاسخ به این سوال که چرا نیمه نخست این دو سال با یکدیگر مقایسه شده‌اند نیز می‌توان گفت که عموما در نیمه دوم سال تحت تاثیر آغاز ماه‌های محرم و صفر و سپس مقارن‌شدن با ایام فاطمیه و بعدتر جشنواره موسیقی فجر شاهد روال منظم برگزاری کنسرت، چون نیمه نخست سال نیستیم.

آمار مجوزهای صادرشده دفتر موسیقی در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ و نیمه نخست سال ۱۳۹۹

طبق اعلام روابط‌عمومی دفتر موسیقی در ۰۷ مهر ۱۳۹۸ در نیمه نخست این سال ۲۷۰ عنوان اجرای صحنه‌ای با ۵۲۰ اجرا، ۱۶۱ آلبوم موسیقی، سه آلبوم تصویری، یک هزار و ۷۸ تک‌آهنگ، ۱۲۷ نماهنگ و ۴۰ کتاب گویا از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی مجوز گرفتند. از بین ۲۷۰ عنوان اجرای صحنه‌ای نیز، ۱۳۵ عنوان موسیقی پاپ، ۵۲ عنوان موسیقی سنتی، ۴۷ عنوان موسیقی کلاسیک، ۱۹ عنوان موسیقی تلفیقی و ۱۷ عنوان موسیقی نواحی بود.

در ادامه ۲۱ مهر ۱۳۹۹ بود که اعلام شد در شش‌ماه نخست این سال یک هزار و ۶۹۵ تک‌آهنگ، ۱۳۵ اثر تصویری یا نماهنگ و ۱۵۹ آلبوم مجوز انتشار گرفتند و همچنین با توجه به عدم برگزاری اجراهای صحنه‌ای در شش ماه اول سال به دلیل شیوع کرونا، مجوز ۱۶ عنوان اجرای صحنه‌ای با ۳۰ نوبت اجرا از سوی دفتر موسیقی صادر و این اجراها به‌صورت آنلاین برای علاقه‌مندان پخش شده است.

ادامه انتشار تک‌آهنگ، نماهنگ و آلبوم و هزینه‌ای که برنمی‌گردد در غیاب برگزاری کنسرت

مقایسه آمار انتشار تک‌آهنگ، نماهنگ و آلبوم موسیقی در دو نیم‌سال نخست ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نشان می‌دهد کرونا تاثیری بر تغییر آن‌چنانی اعداد و ارقام در این زمینه نداشته است. از سوی دیگر می‌دانیم که این سه حوزه آورده‌ای مالی برای اهالی موسیقی ندارند؛ تک‌آهنگ و نماهنگ که بی‌اخذ هزینه‌ای از شنونده منتشر می‌شوند و آلبوم نیز به محض انتشار، به صورت غیرقانونی قابل دانلود است.

در نتیجه آن‌چه به‌عنوان منبع اصلی درآمد اهالی موسیقی باقی می‌ماند برگزاری کنسرت است که مقایسه آمار دو نیم‌سال نخست ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ آن موجب حیرت می‌شود؛ ۲۷۰ عنوان اجرای صحنه‌ای با ۵۲۰ نوبت اجرا در شش ماهه نخست ۹۸ و ۱۶ عنوان اجرای صحنه‌ای با ۳۰ نوبت اجرا در شش ماهه نخست ۹۹ آن هم به صورت آنلاین و نه زنده. اتفاقی که می‌توان قطع منبع اصلی درآمد اهالی موسیقی در دوران کرونا نامیدش و به جلسات ظاهرا هم‌چنان بی‌ثمری اندیشید که بارها و بارها تحت عنوان «هم‌اندیشی برای تمهید مقدمات و شرایط ضروری برگزاری کنسرت» در دفتر موسیقی برگزار شده است.