دویچه وله:
احیای اتحادهای قدیمی عربستان و طالبان بعید است
عربستان سعودی و طالبان که زمانی متحد بودند، با جنگ، خیانت و یازده سپتامبر دچار اختلاف شده‌اند. با تغییرات در افغانستان و تغییر روابط در خاورمیانه مناسبات این دو زنده نمی‌شود.
پایگاه خبری دویچه وله در گزارشی نوشت: در گذشته آنها با هم کار می‌کردند، اما امروزه عربستان سعودی و طالبان به دلیل اختلافات سیاسی و فرهنگی و همچنین سابقه مشکل‌دار از هم جدا شده‌اند.
آخرین باری که طالبان افغانستان را بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ اداره کرد، عربستان سعودی یکی از سه کشوری در جهان بود که به طور رسمی دولت این گروه اسلامگرا را به رسمیت شناخت. پاکستان و امارات متحده عربی هم دو کشور دیگر بودند.
روابط طالبان با عربستان سال‌ها پیش از آن مهم بود. به عنوان مثال، سعودی‌ها بودجه مدارس مذهبی تندرو یا مدارس مذهبی در پاکستان را تأمین می‌کردند که جنبش طالبان از آنجا سرچشمه گرفت.
طالبان به اسلام سنی پایبند است، شاخه‌ای مذهبی که اکثر عربستان سعودی به آن تعلق خاطر دارند. گرچه طالبان از مکتب دین دیوبندی پیروی می‌کنند و دولت سعودی عضو مکتب وهابیت است، اما هر دو تفسیرهای فوق محافظه‌کارانه‌ای از کتاب‌های اسلامی ارائه می‌دهند.
در دهه ۱۹۸۰، هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان حمله کرد، عربستان سعودی از نیروهای افغان موسوم به مجاهدین حمایت کرد. آنها این کار را با متحدان خود، ایالات متحده و پاکستان انجام دادند. ظاهراً آمریکایی‌ها برای مبارزه با کمونیسم و سعودی‌ها و "دفاع از اسلام" آنجا بودند. تصور می‌شود که این دو کشور هر کدام حدود ۴ میلیارد دلار برای اقدامات ضد شوروی هزینه کردند.
سپس، به دنبال خروج اتحاد جماهیر شوروی و در جریان جنگ داخلی در دهه ۹۰ میلادی، عربستان سعودی یکی از مهمترین متحدان طالبان شد، به ویژه از نظر بودجه. این کشور همچنین در فهرست کوتاهی از ملت‌هایی قرار گرفت که از نظر سازمان ملل متحد مظنون به تامین سلاح به طالبان و دور زدن تحریم تسلیحاتی بین‌المللی بود.
با این حال، پس از آنکه القاعده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ حملات انتحاری در ایالات متحده انجام داد و منجر به کشته شدن بیش از ۳۰۰۰ تن شد، وضعیت برای عربستان سعودی و امارات به طرز چشمگیری تغییر کرد. عربستان سعودی از سال ۱۹۴۰ با آمریکا رابطه دیپلماتیک داشته و آمریکایی‌ها از نظر تجاری و امنیتی از قوی‌ترین متحدان این پادشاهی بوده‌اند.
در سال ۱۹۹۸، سعودی‌ها از طالبان خواستند تا اسامه بن لادن، رئیس القاعده و شهروند سعودی را که در افغانستان پناه گرفته بود، تحویل دهند اما طالبان نپذیرفت. دست رد طالبان باعث شد تا روابط عربستان و طالبان به طور قابل توجهی رو به وخامت بگذارد و بودجه رسمی برای این گروه قطع شود.
حوادث سپتامبر ۲۰۰۱ تنها باعث شتاب گرفتن نابودی این اتحاد شد. در همان ماه، عربستان سعودی و امارات متحده عربی تمام روابط خود را با افغانستان به رهبری طالبان قطع کردند. سعودی‌ها طالبان را متهم کردند که با پناه دادن به تروریست‌ها، اسلام را بدنام کرده‌اند.
با وجود این، تحلیلگران "موسسه آلمانی برای امور بین‌المللی و امنیتی" (SWP) در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۳ در مورد تنش‌های منطقه‌ای نوشتند که هنوز ارتباطات بین "بازیگران دولتی، مذهبی و خصوصی" وجود دارد. آنها نتیجه گرفتند: حامیان مالی سعودی برای طالبان، به طور گسترده از شبکه‌ها و مکانیسم‌های قدیمی استفاده می‌کنند که به دوران همکاری عربستان با مجاهدین و عوامل طالبان برمی‌گردد.
امروزه سعودی‌ها رسماً از متحدان قدیمی خود فاصله گرفته‌اند. گرچه در مرحله‌ای آنها به عنوان میانجی بالقوه در مذاکرات بین طالبان و دولت برکنار شده افغانستان دیده می‌شدند، اما کشور کوچک قطر در چند سال گذشته به اجرای این نقش قدم گذاشته است.
این ماه پس از آنکه طالبان کنترل پایتخت افغانستان را به دست گرفت، وزارت خارجه عربستان سعودی بیانیه‌ای محتاطانه منتشر کرد که در آن آمده بود: "این پادشاهی در کنار انتخاب‌هایی که مردم افغانستان بدون دخالت انجام می‌دهند، ایستاده است."
کارشناسان به دویچه وله گفتند، بعید است که نفوذ تاریخی عربستان سعودی بر طالبان با شتاب احیا شود.
اتحاد عربستان و آمریکا همچنان مهم است و تغییرات فرهنگی جاری این کشور هم در این امر نقش دارد. محمد بن سلمان، ولیعهد جنجالی سعودی در تلاش است تا کشور خود را مدرن کند و ایده عربستان سعودی لیبرال‌تر و بازتر، با حمایت از افراط گرایان اسلامگرا در دیگر کشورها چندان همخوانی ندارد.
منبع: ایسنا
66
