واردات تخم‌چشم زده، دو سوم کاهش یافت/ علت کاهش واردات چیست؟

ایران در تولید ماهی قزل آلا رتبه نخست جهان در آب های شیرین و شور را داراست که همه ساله بخشی از تولید به بازارهای هدف صادر می‌شود.

با توجه به رتبه نخست تولید قزل آلا در دنیا کاهش و قطع وابستگی کشور به واردات و تولید تخم چشم زده یکی از اولویت های اصلی سازمان شیلات ایران محسوب می شود که بنابر اذعان رئیس سازمان شیلات سال گذشته واردات تخم چشم‌زده ماهی قزل آلا ناشی از بخش اعظم تولید در داخل نسبت به دو سال گذشته به یک سوم رسید.

آمارها نشان می دهد که سالیانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون قطعه تخم‌چشم زده وارد کشور می شود که برای واردات آن رقمی حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون دلار ارز از کشور خارج می شود که سال گذشته میزان واردات به سبب شرایط خشکسالی کاهش چشمگیری داشت که این موضوع ارتباطی به افزایش تولید ندارد.

مسئولان موسسه تحقیقات علوم شیلات کشور بر این باورند که با استفاده از نظر مشاور نروژی امکان خوداتکایی ۷۰ درصدی تا سال ۱۴۰۹ به شرط تامین منابع اعتباری و زیرساخت های لازم وجود دارد، هر چند برخی کارشناسان بر این باورند که سیاست و برنامه مدونی برای این موضوع نیست.

حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین وضعیت واردات تخم‌چشم زده، تولید تخم‌چشم زده در داخل و شرط خودکفایی با خبر شویم:

کاهش ۷۰ درصدی واردات تخم‌چشم زده تا سال ۱۴۰۹/ضرورت واردات ۳۰ درصدی تخم‌چشم زده برای اصلاح نژاد
محمود حافظیه معاونت پژوهشی و فناوری موسسه علوم تحقیقات شیلات کشور در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان, از تدوین طرح ملی تحقیقات اصلاح نژاد ماهی خبر داد و گفت: با حضور تمامی صاحب نظرها در شیلات و تحقیقات شیلات برای طرح ملی از یک‌ مشاور نروژی صاحب نظر در بحث اصلاح نژاد استفاده کردیم.

وی افزود: شرکت مشاور نروژی نقشه های یک مرکز تحقیقات اصلاح نژاد ماهی قزل آلا را تهیه و در اختیار موسسه تحقیقات علوم شیلات قرار داد و بعد از آن نظام نامه امنیت زیستی در حوزه سازمان دامپزشکی، هماهنگی های لازم با این سازمان را انجام داد.

حافظیه ادامه داد: برای مرکز ژنتیک و اصلاح نژاد در یاسوج بر مبنای نقشه و اعتباراتی که در اختیار بود، بخشی از سازه های اولیه ساخته شده و تعداد قابل توجهی از مولدین spf عاری از بیماری های خاص از مرکز تنبکان به یاسوج منتقل شد.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه گام های اولیه برای مولدین اصلاح نژاد تخم چشم زده برداشته شده است، بیان کرد: هم اکنون بحث اصلاح نژاد تخم چشم زده در مرکز یاسوج دنبال می شود، هر چند محدودیت های اعتباری به این طرح ملی بشدت آسیب وارد کرده است به طوریکه ۱۰۰ درصد زیرساخت ها آماده نیست.

وی با اشاره به اینکه امکان خوداتکایی نسبی فرآیند اصلاح نژاد در کشور وجود دارد، بیان کرد: برای فرآیند اصلاح نژاد پیش بینی می شود که تا سال ۱۴۰۹ تا ۷۰ درصد میزان واردات تخم‌چشم زده از خارج از کشور را کاهش دهیم، هر چند با محدودیت اعتباری و عدم زیرساخت ها ممکن است زمان بندی به تعویق بیفتد.

معاونت پژوهشی و فناوری تحقیقات شیلات با بیان اینکه ظرف چند سال آینده با توسعه تولید داخل تا ۷۰ درصد امکان کاهش واردات وجود دارد، گفت: کاهش چشمگیر واردات منوط به آن است که اتحادیه ماهیان سردآبی و سالن های تکثیر، ضوابط زیست محیطی را رعایت کنند تا با تولید نهاده تخم چشم زده اصلاح شده در آینده کشور متکی به تولید داخل شود، هر چند معتقدیم که ۳۰ درصد نیاز برای بهبود شرایط ژنتیکی باید از خارج وارد شود.

واردات سالیانه ۲۵۰ میلیون تخم‌چشم زده/ خروج سالیانه ۱۲ میلیون دلار ارز از کشور
آرش نبی زاده مدیر عامل اتحادیه تعاونی ماهیان سردآبی در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه سالیانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تخم چشم زده خارجی مورد نیاز است، اظهار کرد: اگر ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تخم‌چشم زده در سال وارد شود، به طور متوسط ۱۰ تا ۱۲ میلیون دلار ارز از کشور خارج می شود‌.

وی افزود: سال گذشته ۱۱۰ هزار تن تخم‌چشم زده وارد شد که این امر بیانگر افزایش تولید داخل نیست، بلکه امسال برخی مزارع به علت شرایط خشکسالی با ظرفیت پایین کار می کنند.

نبی زاده حذف ارز دولتی و افزایش قیمت تخم چشم زده را علت اصلی تولید ماهی با وزن بالا دانست و گفت: امسال حذف ارز دولتی و افزایش قیمت تخم چشم زده موجب شد تا تولیدکنندگان ماهی کوچک تولید نکنند و ماهی را با وزن یک‌کیلو تا یک کیلو و ۳۰۰ گرم به بازار عرضه کنند، درحالیکه گذشته متوسط وزن عرضه ماهی در کشور ۵۰۰ گرم بود.

این مقام مسئول ادامه داد: حذف ارز دولتی و افزایش قیمت تخم چشم زده خارجی از ۲۰۰ تومان به یک هزار تومان موجب شد تا تولیدکنندگان در بچه ماهی دقت کنند و ماهی را با وزن بالا به بازار عرضه می کنند.

مدیر عامل اتحادیه تعاونی ماهیان سردآبی نگرانی پرورش دهندگان از شرایط خشکسالی را علت اصلی کاهش واردات تخم‌چشم زده اعلام کرد و گفت: سال گذشته کیفیت تخم چشم زده داخلی بصورت ملموس افزایش پیدا کرد و خیلی از مزارع که سال های قبل از تخم چشم زده داخلی استفاده می کنند، سال قبل توانستند کیفیت را بالا برند.

وی با بیان اینکه بحث اصلاح نژاد مرتفع نشده است، گفت: هم اکنون با دولت در چالش هستیم که بتوانیم بودجه خوبی بگیریم و بحث اصلاح نژاد قزل آلا را پیش ببریم. هر چند این موضوع زمان بر است، اما روش های کوتاه مدت و بلندمدت برای هرکدامشان داریم که تامین بودجه و منابع مالی بسیار حائز اهمیت است.

نبی زاده ادامه داد: اگر دولت جدید رقمی برای موضوع اصلاح نژاد قزل آلا در نظر بگیرد، ظرف ۷ تا ۸ سال آینده امکان رهایی از وابستگی به تخم‌چشم زده خارجی وجود دارد.

وی با اشاره به دلایل واردات تخم‌چشم زده خارجی بیان کرد: در شرایط کنونی برخی تولیدکنندگان معتقدند که سرعت رشد ماهی خارجی بهتر از ماهیان داخل است، هر چند مقاومت آنها در برابر بیماری و شرایط ایران ضعیف تر است، اما وضعیت اقتصادی برای تولیدکننده جذابیت بیشتری دارد و همین‌موضوع موجب شده تا تولیدکننده بدنبال استفاده از تخم خارجی باشد.

نبی زاده با اشاره به اینکه خوداتکایی به معنای جلوگیری از واردات نیست، بیان کرد: با توسعه بحث اصلاح نژاد در کشور، طی چند سال آتی امکان بی نیازی از واردات وجود دارد، اما این موضوع نباید بهانه ای برای جلوگیری از واردات شود چرا که واردات با هدف ارتقای کیفیت و مقایسه خود با دیگر کشورها باید انجام شود‌.

ارزش واردات تخم‌چشم زده در برابر نهاده دامی رقمی نیست/صنعت قزل آلا با ۴۰ درصد ظرفیت کار می کند
روح اله فرهی کارشناس صنعت آبزی پروری در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، از انحصار واردات تخم چشم زده خبر داد و گفت: گرچه مسئولان انحصار در واردات تخم‌چشم زده را قبول ندارند، اما دستورالعمل واردات تخم چشم زده انحصار ساز است.

وی ارزش واردات تخم‌چشم زده در سال ۹۵ را ۳.۵ میلیون دلار اعلام کرد و افزود: خروج این میزان ارز به منظور واردات تخم چشم زده معضل ما نیست، بلکه نوع اعمال مدیریت تولید داخل توسط فرانسوی ها و اسپانیایی ها معضل اصلی است که اجازه نمی دهند تولیدکننده ماهی اصلاح نژاد صادرات انجام دهد.

این کارشناس صنعت آبزی پروری ارزش کنونی واردات تخم‌چشم زده را ۱۰ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: در شرایط کنونی ارزش واردات تخم چشم زده در برابر واردات نهاده دامی رقمی نیست، اما آگاهانه یا نا آگاهانه بیماری متعددی منتقل می کند که سیستم قزل آلای ایران را فلج کرده است.

فرهی با بیان اینکه صنعت قزل آلا با ۳۰ تا ۴۰ درصد ظرفیت کار می کند، گفت: ۶۰ تا ۷۰ درصد صنعت قزل آلا توان تولید به علت وجود بیماری را ندارند که با این وجود نگرانی ما ارز تخصیصی به واردات نیست، بلکه آثار تصمیمات این صنعت را نابود کرده است.

وی ادامه داد: هم اکنون در سامانه نظام مهندسی کشاورزی به عنوان پرورش دهنده ثبت مرکز اصلاح نژاد، پروانه اصلاح نژاد نمی دهند، درحالیکه مسئولان سازمان شیلات اذعان می کنند، مشکلی وجود ندارد و پروانه صادر می شود.

کارشناس صنعت آبزی پروری با بیان اینکه شیلات الگویی برای پرورش اصلاح نژاد ندارد، افزود: مسئولان سازمان شیلات اذعان می کنند بخش خصوصی طرح پرورش اصلاح نژاد را بیاورد و ما نداریم، درحالیکه این امر به معنای عدم اصلاح نژاد در کشور است.

فرهی ادامه داد: اگر مسئولان اذعان می کنند که طی ۷ تا ۱۰ سال آینده به خوداتکایی اصلاح نژاد می رسیم، باید روش آن را بگویند.

به گفته وی، بنابر آمار تا سال ۸۳، ۳۰ هزار تن قزل آلا در کشور تولید و تخم‌ماهی به دیگر کشورها صادر می شد، درحالیکه هم اکنون مزارع با یک سوم ظرفیت کار می کنند.

فرهی با بیان اینکه آینده روشنی پیش روی تولید قزل آلا نیست، گفت: واردات تخم چشم زده خارجی به سبب مسائل ارزی به چالش افتاده است که همین موضوع موجب شده تا قیمت ماهی به ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان برسد.

وی با اشاره به تعطیلی ۷۰ درصدی مزارع قزل آلا بیان کرد: فعالیت مزارع با یک سوم ظرفیت بیانگر واردات و آلوده کردن آب های شیرین و رودخانه های کشور است.

کارشناس صنعت آبزی پروری در پایان در واکنش به رتبه یک تولید قزل آلا در دنیا گفت: علی رغم محدودیت منابع آب در کشور، ایران خاویار با قدمت ۲۰۰ ساله را کنار گذاشته است و چینی ها صاحب خاورمیانه شدند که این امر نشان می دهد سازمان شیلات استراتژی ندارد چرا که شیلات به جای حفظ برند خاویار به سراغ تولید قزل آلا رفته که به علت آلوده کردن آب های شیرین هیچ کشوری به سراغ آن نمی رود . به عنوان مثال چینی ها با رودخانه زرد و کانادا با ۲۵۰ هزار رودخانه این کار را نکرده است.

علی رغم‌ محدودیت منابع آبی ایران در تولید قزل آلا رتبه نخست در جهان را داراست که همه ساله بخشی از نهاده تولید را از طریق واردات تامین‌می‌کند که این امر علاوه بر خروج ارز منجر به ورود بیماری های مختلف به مزارع می شود، کمااینکه ورود بیماری در چند سال گذشته این صنعت را در ورطه نابودی قرار داد و درنهایت این امر موجب شد تا تولید تخم‌چشم زده مورد توجه در داخل قرار گیرد که در صورت تامین منابع مالی و زیرساخت های لازم ظرف چند سال آتی امکان خوداتکایی نسبی وجود دارد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

70