اوضاع وخیم فرسودگی اکسیژن‌‌ساز و کمبود و نبود ونتیلاتور در بیمارستان‌ها

حسین کرمانپور با اشاره به کمبود تجهیزات بیمارستانی لازم برای درمان بیماران کرونایی اظهار داشت: همین مساله باعث می شود که در پیک های کرونا از جمله موج پنجم که اکنون با آن دست و پنجه نرم می کنیم، نه تنها پایتخت بلکه تمام بیمارستان های کشور با کمبود اکسیژن مواجه شوند. همچنین ما در شهرهای بزرگ در هنگام بروز پیک های کرونا با کمبود اکسیژن ساز، ونتیلاتور پرتابل و ... مواجه می شویم.

حدود یک ماه است که شیوع گسترده سویه دلتا ویروس کرونا موجب آغاز موج پنجم کرونا در کشور شده است. هم اکنون 169 کشور در موج پنجم کرونا در وضعیت قرمز قرار دارند. همزمان قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت نیز دستور داده است که با توجه به شیوع گسترده نوع دلتا ویروس کرونا در کشور، تمام ظرفیت همه بیمارستان های کشور به بیماران کرونایی اختصاص یابد. این در حالی است که به گفته سخنگوی سازمان نظام پزشکی کشور، بسیاری از بیمارستان ها حتی در تهران با کمبود تجهیزات پزشکی لازم برای درمان بیماران مبتلا به کرونا مواجه هستند.

کمبود امکانات درمانی سیستان و بلوچستان در اوج بحران کرونا

با وجود این که دو هفته پیش حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان و رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس موضوع نبود بیمارستان در 10 شهر استان سیستان و بلوچستان را تکذیب کرد، اما هفته گذشته در جلسه میان سعید نمکی، وزیر بهداشت و نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس، بسیاری از نمایندگان نسبت به کمبود امکانات درمانی در این استان به وزیر بهداشت اعتراض کردند.

به طور مثال، معین الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در آن جلسه گفت که کمبود تخت، پرستار، نیروی انسانی و امکانات پزشکی در 6 شهرستان چابهار، نیکشهر، قصرقند، کنارک، زرآباد و دشتیاری بیداد می کند و چهار شهرستان قصرقند، زرآباد، دشتیاری و کُنارک از 6 شهرستان جنوب سیستان و بلوچستان اصلا بیمارستان ندارند.

شهریاری نیز در جلسه با وزیر بهداشت گفت که تنها بیمارستان چابهار بیمارستان امام علی (ع) است که از نظر سرمایشی، امکانات درمانی، تخت و سایر امکانات محروم است. او همچنین اظهار داشت که بیمارستان چابهار قبلا درمانگاه تامین اجتماعی بود که فرسوده شد و احتمال دارد با زلزله کمتر از پنج ریشتری روی سر بیماران خراب شود.

این ها البته تنها نمونه هایی نیست که در روزهای اخیر درباره کمبود امکانات درمانی در سیستان و بلوچستان آن هم در اوج موج پنجم کرونا در این استان مطرح شده است؛ چند روز پیش نیز ویدئویی در فضای مجازی اصطلاحا وایرال شد که در آن پیرزنی بلوچستانی از مرگ فرزند خود بر اثر ابتلا به کرونا به دلیل نبود کپسول اکسیژن در بیمارستان می گفت و همزمان کادر درمان سیستان و بلوچستان هم تصاویر مختلفی را از کمبود تخت ICU، دستگاه اکسیژن ساز و سایر امکانات لازم برای درمان کرونا منتشر کردند.

امکانات درمانی کشور در شرایط پیک کرونا پاسخگوی نیاز بیماران نیست

کمبود امکانات درمانی در سیستان و بلوچستان البته موضوع امروز و دیروز نیست و سال هاست که فعالان اجتماعی این استان از کمبود امکانات درمانی در سیستان و بلوچستان به دلیل کمبود توسعه یافتگی این استان خبر می دهند؛ موضوعی که البته فقط منحصر به سیستان و بلوچستان و بسیاری از استان های محروم دیگر نیز البته با شدت کمتر با مشکلاتی نظیر مسائل سیستان و بلوچستان دست و پنجه نرم می کنند.

یعنی با وجود این که وزارت بهداشت از دو برابر شدن تعداد تخت های ICU و افزایش محسوس سایر امکانات درمانی نظیر دستگاه ونتیلاتور و اکسیژن ساز در سراسر کشور در طول دوره کرونا خبر داده است، هنوز هم امکانات درمانی بسیاری از استان های کشور به‌ویژه در زمان بروز پیک های شدید، پاسخگوی نیاز بیماران نیست.

این نکته ای است که دکتر حسین کرمانپور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی نیز در گفت و گو با رکنا آن را تایید کرد و اظهار داشت: متاسفانه نظام درمانی ما به گونه ای است که هرچه به پایتخت و سایر کلانشهرها نزدیکتر می شویم، امکانات درمانی نیز بهتر می شود. اتفاقا همین مساله باعث شده است که در سال های اخیر بیمارستان های مرجع ما با هجوم سیل بیماران از مناطق محروم به تهران و کلانشهرهای دیگر مواجه شوند.

وی با بیان این که بسیاری از تجهیزات پزشکی بیمارستان های بزرگ کلانشهرها نیز فرسوده هستند، عنوان کرد: اکنون نه تنها در استان های کم برخوردار، بلکه حتی در کلانشهر تهران نیز بخش زیادی از تجهیزات بیمارستان ها به دلیل وابستگی به بازارهای جهانی فرسوده هستند و ما به دلیل اعمال تحریم ها، همواره در تعمیر و به‌روزرسانی دستگاه های مختلف با مشکل مواجه هستیم.

بیشتر تجهیزات درمانی کشور فرسوده هستند

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا با اشاره به تاثیر تحریم ها در کمبود امکانات درمانی کشور گفت: بسیاری از دستگاه های بیمارستان های بزرگ کشور در حال فرسوده شدن هستند یا اساسا طبق استانداردهای جهانی از رده خارج شده اند. مسئولان بیمارستان ها نیز می دانند که باید این دستگاه ها را تعویض کنند، اما به دلیل افزایش قیمت دلار و دشوار شدن مبادلات مالی بر اثر اعمال تحریم های سختگیرانه، هزینه تهیه بسیاری از تجهیزات بیمارستانی نسبت به سه سال گذشته حتی بیش از ده برابر شده است.

وی افزود: این مسائل باعث می شود که در بسیاری از بیمارستان های کشور هم استفاده از تجهیزات پزشکی با احتیاط بالایی انجام شود و هم در به‌روزرسانی امکانات درمانی خست خاصی به خرج داده شود؛ به نحوی که حتی در بیمارستان های خصوصی نیز بسیاری از تجهیزات پزشکی مستهلک شده اند و این بیمارستان ها هم توانایی به‌روزرسانی تجهیزات خود را ندارند.

کمبود محسوس امکانات مورد نیاز برای درمان کرونا

سخنگوی سازمان نظام پزشکی با اشاره به کمبود برخی تجهیزات بیمارستانی لازم برای درمان بیماران کرونایی عنوان کرد: بسیاری از بیمارستان های کشور با کمبود ونتیلاتور پرتابل مواجه هستند و البته ونتیلاتور ثابت نیز در برخی استان های کشور به اندازه کافی وجود ندارد. همچنین بسیاری از دستگاه های اکسیژن ساز کشور فرسوده هستند. همین مساله باعث می شود که بیمارستان ها در پیک های شدید کرونا با کمبود اکسیژن مواجه شوند. این در حالی است که 99 درصد بیمارانی که به کرونا مبتلا می شوند، به اکسیژن نیاز دارند.

سخنگوی سازمان نظام پزشکی ادامه داد: در پیک های کرونا از جمله موج پنجم که اکنون با آن دست و پنجه نرم می کنیم، نه تنها پایتخت بلکه تمام بیمارستان های کشور با کمبود اکسیژن مواجه می شوند، چراکه اساسا تا قبل از کرونا ما گمان نمی کردیم که فرسودگی دستگاه های اکسیژن ساز می تواند برایمان دردسرساز شود، در دوره شیوع کرونا نیز با وجود تامین تعداد زیادی از این دستگاه، بازهم اکسیژن سازهای موجود نمی توانند به اندازه کافی اکسیژن مورد نیاز بیماران را تامین کنند و تحریم ها نیز مانع از آن شده است که بتوانیم به راحتی اکسیژن سازهای بیمارستان های کشور را به‌روزرسانی کنیم.

وی با بیان این که بسیاری از بخش های ICU بیمارستان های کشور با کمبود فیلتر و وسایل یدکی مورد نیاز بیماران مواجه هستند، عنوان کرد: متاسفانه در حالی بسیاری از بیمارستان ها دچار کمبود این تجهیزات هستند که همراهان بیماران گاهی ناچار می شوند برای تهیه همین فیلترهای مخصوصی که در ICUها استفاده می شود، به بازار آزاد مراجعه کنند و آنها را با قیمت های گزاف تهیه کنند.

کمبود شدید ونتیلاتور پرتابل در بیمارستان های کشور

کرمانپور در همین راستا با تاکید بر کمبود شدید ونتیلاتور پرتابل در بسیاری از بیمارستان های کشور اظهار داشت: ونتیلاتور پرتابل زمانی به کار می آید که نیاز باشد بیمار تنفسی بدحال از یک بخش بیمارستان به بخش دیگر منتقل شود و با توجه به این که در موارد بسیاری پیش می آید که نیاز به دریافت MRI یا عکس رادیولوژی از این بیماران وجود دارد، ونتیلاتور پرتابل نقش مهمی در درمان تمام بیمارستان های مرجع کرونا ایفا می کند.

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا ادامه داد: متاسفانه اکنون بیشتر بیمارستان های کشور با کمبود شدید ونتیلاتور پرتابل مواجه هستند؛ به نحوی که طبق استاندارد در اورژانس یک بیمارستان مرجع کرونا باید 10 ونتیلاتور پرتابل وجود داشته باشد، ولی ما در اورژانس بیمارستان سینا فقط سه ونتیلاتور پرتابل داریم که ده سال است از آنها استفاده می کنیم. با توجه به قیمت بالای این دستگاه نیز نه تنها بیمارستان سینا، بلکه هیچ بیمارستانی به راحتی از پس خرید ونتیلاتور پرتابل برنمی‌آید.

سخنگوی سازمان نظام پزشکی کشور در همین راستا تاکید کرد: تمام این مشکلات و کمبودها مربوط به کلانشهرهای کشور است و ما در شهرهای بزرگ در هنگام بروز پیک های کرونا با کمبود اکسیژن ساز، ونتیلاتور پرتابل و ... مواجه می شویم. طبیعتا وقتی هم کلانشهرهای کشور این طور با کمبود امکانات درمانی دست و پنجه نرم می کنند، در مناطق محرومی مثل سیستان و بلوچستان نیز کمبود امکانات درمانی شدیدتر است.

چرا بخش خصوصی در مناطق محروم سرمایه گذاری نمی کند؟

نکته مهمی که در این میان باید به آن توجه داشت، این است که بخش خصوصی در ایران سرمایه گذاری های زیادی در زمینه بهداشت و درمان انجام داده است و شرکت های خصوصی زیادی را می توان یافت که در کشورمان در حوزه های تولید و توزیع دارو، ساخت و واردات تجهیزات پزشکی و احداث بیمارستان های خصوصی ورود کرده اند. از زمان ساخت واکسن کرونا در جهان نیز برخی شرکت های خصوصی از وزارت بهداشت درخواست کردند که به آنها مجوز واردات واکسن را بدهد، موضوعی که البته به دلیل مخالفت وزیر و سایر مقامات ارشد وزارت بهداشت، هیچ گاه به نتیجه نرسیده است.

اما نکته مهم اینجاست که بخش خصوصی حوزه بهداشت و درمان در سال های اخیر به ندرت در زمینه ساخت بیمارستان در مناطق محروم یا تجهیز مراکز درمانی استان های کم برخوردار کشور سرمایه گذاری کرده است و حتی در دوره شیوع کرونا نیز شرکت های خصوصی توجه خاصی به این موضوع نداشته اند.

این مساله از نظر سخنگوی سازمان نظام پزشکی، به فلسفه نگاه بخش خصوصی حوزه بهداشت و درمان به سود و زیان بازمی‌گردد و به گفته کرمانپور، چون شرکت های خصوصی می دانند که ساخت یا تجهیز بیمارستان در مناطق محروم نمی تواند منجر به درآمدزایی برای آنها شود، تمایلی برای سرمایه گذاری در حوزه بهداشت و درمان مناطق کم برخوردار ندارند.

دولت ورود به مناطق محروم را برای بخش خصوصی جذاب کند

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا البته به این نکته هم اشاره کرد که دولت می تواند زمینه های جذاب شدن سرمایه گذاری در حوزه بهداشت و درمان در مناطق محروم کشور را برای بخش خصوصی فراهم کند؛ کرمانپور در این زمینه پیشنهاد داد که دستگاه اجرایی می تواند ضمن ارائه مشوق های سرمایه گذاری و کاهش هزینه ساخت و تجهیز مراکز درمانی خصوصی در کلانشهرها از بخش خصوصی بخواهد که به ازای ساخت یک بیمارستان با ظرفیتی مشخص در یک شهر بزرگ، به عنوان مسئولیت اجتماعی خود، یک مرکز درمانی با ظرفیتی کمتر در یک منطقه محروم تاسیس کنند یا برخی امکانات درمانی را در اختیار بیمارستان های دولتی این مناطق بگذارند.

وی در توضیح بیشتر گفت: اگر دولت به بخش خصوصی اجازه دهد که با سرمایه گذاری در حوزه بهداشت و درمان کلانشهرها بتواند تولید ثروت مناسبی داشته باشد، طبیعتا دستگاه اجرایی می تواند بخش خصوصی را ملزم کند که به عنوان مسئولیت اجتماعی در زمینه تجهیز امکانات درمانی مناطق محروم نیز فعالیت کند.

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا در همین راستا تاکید کرد: این اتفاق در بسیاری از کشورهای دنیا رخ می دهد و حتی ما شاهد آن هستیم که شرکت های چندملیتی بزرگی که زمینه اصلی فعالیت آنها در حوزه بهداشت و درمان هم نیست، وقتی درآمد خوبی از حوزه های دیگر دارند، بخشی از ثروت خود را برای توسعه امکانات بهداشتی و درمانی در کشورهای محروم جهان هزینه می کنند.

خیران سلامت در دوره کرونا کمک زیادی به بیمارستان ها کردند

اما صرف نظر از بخش خصوصی حوزه بهداشت و درمان که به صورت طبیعی براساس سود و زیان در حوزه های مختلف سرمایه گذاری می کند، در کشور ما افراد بسیاری به عنوان «خیران سلامت» در قالب انجام امور عام المنفعه به ساخت یا تجهیز بیمارستان در شهرهای کوچک و بزرگ کشور می پردازند.

آن طور هم که سخنگوی سازمان نظام پزشکی تعریف می کند، خیران سلامت در دوره شیوع کرونا در کشور نیز در زمینه های بسیاری از جمله تجهیز بیمارستان ها به ونتیلاتور، دستگاه اکسیژن ساز، کپسول اکسیژن و لباس های ایزوله فعالیت های بسیاری انجام داده اند.

کرمانپور البته با بیان این که خط دهنده اصلی در حوزه مدیریت کرونا دستگاه های دولتی هستند، به این نکته اشاره کرد که تا وقتی نهادهای دولتی از جمله دانشگاه های علوم پزشکی در زمینه کمبود امکانات درمانی خود اطلاع رسانی نکنند، خیران سلامت نمی توانند راسا به رفع مشکلات بیمارستان های دولتی کمک کنند.

مشکل اساسی بیمارستان ها در تعمیر تجهیزات پزشکی

موضوع مهم دیگری که سخنگوی سازمان نظام پزشکی به آن اشاره کرد، این است که خیران سلامت عموما فقط در حوزه خرید تجهیزات پزشکی چه در زمینه مقابله با کرونا و چه در حوزه های دیگر می توانند به بیمارستان ها کمک کنند، اما مشکل مهمی که اغلب بیمارستان ها با آن مواجه هستند، این است که بخش زیادی از تجهیزاتی که در سال های اخیر خریداری شده است، نیاز به تعمیر یا تعویض قطعات دارد و با توجه به این که تمام قطعات این دستگاه ها از کشورهای دیگر خریداری می شود، بسیاری از بیمارستان ها در خرید این قطعات و در نتیجه به‌روزرسانی دستگاه های خود با مشکل مواجه هستند.

کرمانپور با بیان این که حتی تجهیزات ساده ای مثل ویلچر نیز در فاصله های زمانی نزدیک نیاز به تعویض دارند، عنوان کرد: خیران سلامت در سال های اخیر تعداد زیادی ویلچر برای بیمارستان ها خریداری کرده اند، اما با توجه به این که ویلچرهای بیمارستانی به صورت مداوم توسط افراد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد، احتمال خراب شدن آنها بسیار است.

بیمارستان های ایران ویلچر کم دارند

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا ادامه داد: ویلچر وسیله ای نیست که چندان قابل تعمیر باشد و تمام بیمارستان ها باید در فاصله های زمانی نزدیک، ویلچرهای خود را عوض کنند. اما متاسفانه در ایران هنوز شرکتی پیدا نشده است که بتواند ویلچر با کیفیتی بسازد که عمری طولانی داشته باشد که هم بتوان از آن در سطوح سرامیکی استفاده کرد و هم روی آسفالت قابل استفاده باشد. به همین دلیل، بسیاری از بیمارستان های کشور یا با کمبود ویلچر مواجه هستند یا مجبورند هزینه های زیادی برای تعویض ویلچرهای خود صرف کنند.

وی افزود: همچنین در بیمارستان های ما ویلچرهایی که به تخت تبدیل شوند، به ندرت یافت می شود، چراکه تولید داخل آن وجود ندارد و اگر هم بخواهیم از کشورهای خارجی بخریم، برایمان بسیار هزینه بر می شود. این در حالی است که اگر این ویلچرها را به اندازه کافی داشتیم، در شرایطی مثل وضعیت کنونی که بیمارستان ها مملو از بیمار شده است و تخت خالی در اورژانس وجود ندارد، وجود این ویلچرها می توانست کمک مهمی به افزایش ظرفیت تخت های بیمارستانی کند.

خیران سلامت در چه حوزه هایی می توانند به نظام درمانی کشور کمک کنند؟

تمام این مواردی که سخنگوی سازمان نظام پزشکی درباره کمبود امکانات درمانی بیمارستان ها بیان کرد، از جمله مسائلی است که خیران سلامت می توانند با کمک به مراکز درمانی برای تهیه آنها به رفع برخی مشکلات اساسی بیمارستان های کشور کمک کنند؛ البته به این شرط که دولت اولا خیران سلامت را نسبت به این کمبودهای بیمارستان های کشور آگاه کند و ثانیا دستگاه اجرایی بعد از تامین این تجهیزات از سوی خیران، شرایط لازم برای تعمیر و به‌روزرسانی آنها را فراهم کند.

این نکته ای است که کرمانپور به آن اشاره کرد و گفت: متاسفانه به نظر می رسد در شرایط کنونی که ما در اغلب تجهیزات پزشکی به کشورهای خارجی وابستگی داریم، حتی در حوزه تعمیرات و تامین قطعات این دستگاه ها نیز نیاز به استفاده از ظرفیت خیران سلامت داریم؛ بخصوص که بسیاری از تجهیزات پزشکی ما مستهلک شده اند و با توجه به این که هیات امنای ارزی وزارت بهداشت نمی تواند هزینه لازم برای به‌روزرسانی تمام این تجهیزات را تامین کند، بیمارستان ها باید بخش زیادی از مبلغ مورد نظر را تهیه کنند.

اغلب دستگاه های تصویربرداری فرسوده هستند

رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا با اشاره به مشکلات مالی بیمارستان های کشور عنوان کرد: اکنون بیشتر بیمارستان های کشور حتی در بخش خصوصی با مشکلات مالی عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند و تقریبا همگی به کمک خیران سلامت نیاز دارند؛ به‌ویژه که قیمت دستگاه های پزشکی به شدت افزایش یافته است و به طور مثال، در شرایطی که در سال 97 خرید یک دستگاه MRI برای یک بیمارستان حدود یک تا دو میلیارد تومان هزینه داشت، در حال حاضر بیمارستان ها باید برای خرید این دستگاه بین 10 تا 20 میلیارد تومان هزینه کنند.

وی در پایان تصریح کرد: همین شرایط باعث شده است که اکنون دستگاه های MRI، سونوگرافی، CT اسکن و رادیولوژی بیشتر بیمارستان های کشور یا مستهلک باشند یا در بهترین حال به‌روز محسوب نشوند. دستگاه هایی هم که به‌روز شده اند، حقیقتا با خون جگر مسئولان بیمارستان ها به‌روز شده اند، چون در شرایط دشوار اقتصادی کنونی حتی بیمارستان های بخش خصوصی نمی توانند به راحتی این تجهیزات خود را تعمیر و به‌روزرسانی کنند.

منبع: رکنا

25