کبد چرب؛ علائم، عوارض و روش‌های درمان آن
این روزها بیماری کبد چرب به دلایل متعددی بسیار شایع شده است. از آنجا که سلامت جسم بر سلامت روان نیز اثر می‌گذارد باید راهی برای درمان این بیماری‌ها پیدا کرد.
وجود چربی در کبد انسان تا حدی طبیعی است اما اگر این چربی به میزان زیادی در کبد وجود داشته باشد مشکلات و عوارضی را به همراه می‌آورد. منشا کبد چرب بیشتر به اشتباهات غذایی بر می‌گردد. مراقب چربی کبد باشید؛ این بیماری عضو مهم و حیاتی بدن را درگیر کرده و باعث چاقی، احساس خستگی زیاد، گیجی و... می‌شود. روش‌ها و درمان‌های زیادی برای کبد چرب وجود دارند که در ادامه درمورد آن‌ها صحبت خواهیم کرد. اما در مرحله اول باید اشتباهات تغذیه‌ای خود را رفع کنید. با مشورت با مشاور متخصص تغذیه می‌توانید به رژیم غذایی مناسبی برسید.
کبد چرب چیست؟
کبدچرب نوعی وضعیت پزشکی است که طی آن تجمع چربی درون کبد اتفاق می‌افتد و به التهاب منجر می‌شود. البته وجود مقداری چربی در کبد امری طبیعی است اما اگر میزان آن از 5 تا 10 درصد چربی موجود در کل بدن بیشتر باشد متخصصین تشخیص کبدچرب را مطرح می‌کنند. رسوب چربی در کبد می‌تواند به دلایل گوناگونی اتفاق بیافتد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مصرف الکل، نداشتن فعالیت جسمانی کافی، چاقی و مصرف بیش از حد غذاهای آماده اشاره کرد.
شیوع کبد چرب در جمعیت عمومی
مطالعات همه گیر شناسی نشان می‌دهند که بیماری کبدچرب بیش از همه در میان افراد میانسال و در بازه سنی 40 تا 60 سال اتفاق می‌افتد. با این حال بروز آن در سایر سنین نیز دیده می‌شود و حتی کودکان بالای 10 سال را نیز درگیر خود می‌کند. بررسی‌ها همچنین بیانگر این نکته هستند که بیماری چربی کبد در بین زنان نسبت به مردان از شیوع بالاتری برخوردار است.
انواع کبد چرب
انواع کبد چرب به 4 دسته کلی تقسیم می‌شود که شامل کبدچرب الکلی، کبدچرب غیر الکلی، استاتوهپاتیت الکلی و استاتوهپاتیت غیر الکلی می‌باشد. در ادامه به توضیح هریک از این‌ها پرداخته‌ایم.
1. بیماری کبد چرب الکلی (ALFD)
نوشیدن بیش از حد الکل باعث می‌شود که کبد در سوخت و ساز چربی با مشکل مواجه شود. همین مسئله به تجمع چربی در این ارگان بدن می‌انجامد. اگر این وضعیت با التهاب کبدی همراه نباشد به آن کبدچرب الکلی ساده گفته می‌شود.
2. استاتوهپاتیت الکلی (ASH)
اگر کبدچرب الکلی با بروز التهاب در این ناحیه همراه باشد به عنوان استاتوهپاتیت الکلی شناخته می‌شود. این وضعیت در صورت درمان نشدن می‌تواند زمینه ساز اسکار و سیروز کبدی شده و در نهایت به نارسایی کبدی بیانجامد. توجه داشته باشید که مهم‌ترین اقدام برای درمان این مشکل کنار گذاشتن مصرف الکل است. اگر استفاده از الکل به یک اعتیاد در شما تبدیل شده و نمی‌توانید آن را ترک کنید، باید با یک روانشناس متخصص در حوزه اعتیاد مشورت کرده و برنامه‌های ترک اعتیاد را دریافت نمایید.
3. بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
اگر بیمار به هر دلیل دیگری به غیر از مصرف الکل دچار چربی کبد شود، مشکل او تحت عنوان کبدچرب غیر الکلی طبقه بندی می‌شود. البته به شرطی که تجمع چربی هنوز منجر به بروز التهاب نشده باشد. چرا که در آن صورت تشخیص استاتوهپاتیت غیر الکلی مطرح می‌شود. همان طور که پیش‌تر اشاره شد عوامل متعددی می‌توانند در بروز کبدچرب غیر الکلی تاثیرگذار باشند که چاقی، عدم پیروی از یک رژیم غذایی سالم و کم تحرکی از جمله مهم‌ترین آن‌ها هستند.
4. استاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)
استاتوهپاتیت غیر الکلی نیز همانند موارد بالا یک اختلال متابولیسمی مزمن است. در این شرایط علاوه بر تجمع چربی، التهابات کبدی نیز دیده می‌شود که نیازمند مداخلات سریع‌تری است و در صورت نادیده گرفته شدن می‌تواند به نارسایی کبدی بیانجامد.
مراحل پیشرفت بیماری کبد چرب
چربی کبد از نظر میزان پیشروی و شدت به 4 مرحله تقسیم می‌شود که عبارتند از:
1- کبدچرب ساده که ناشی از تجمع اندکی چربی اضافی در این ارگان است.
2- استاتوهپاتیت که نشانگر تجمع چربی به اضافه التهاب در ناحیه کبد است.
3- فیبروز کبدی که معنای وجود اسکار در این ناحیه است.
4- سیروز کبدی که به معنای وجود اسکار گسترده در ناحیه کبد است. این وضعیت خطرناک بوده و می‌تواند منجر به نارسایی کبدی و از کار افتادن آن شود. در نتیجه لازم است به موقع مشکلات کبدی تشخیص داده شوند تا از پیشرفت این بیماری جلوگیری گردد.
عوامل ایجاد کننده‌ی کبد چرب
عادات و رفتارهای غلط سبک زندگی علت اصلی ابتلا به چربی کبد هستند. بارزترین آن‌ها شامل اضافه وزن، مصرف الکل، مصرف مواد غذایی چرب، نداشتن فعالیت بدنی سالم و ورزش و تحرک مفید، سوء تغذیه و فشار خون بالا می‌شود. علاوه بر این مصرف داروهایی همچون آسپرین، تتراسایکلین و استامینوفن در طولانی مدت باعث بروز این بیماری کبد می‌شوند.
بیشتر بخوانید: بیماری کبد چرب می‌تواند به بروز بیماری‌های عصبی منجر شود
علائم و نشانه های کبد چرب کدام‌اند؟
در صورتی که علائم زیر را در خود مشاهده کردید بهتر است احتیاط کنید و حتماً به پزشک مراجعه نمایید:
-بی حالی
-احساس خستگی و بی حالی مداوم
-کاهش وزن و اشتها
-حالت تهوع
-ضعف عمومی
-درد در مرکز و یا سمت راست بخش بالای شکم
-سردرگمی، مشکل در تمرکز
-گیجی
-خونریزی سریع
علائم نارسایی کبد و التهاب شدید کبدی
در مواردی حاد چربی کبد تبدیل به نارسایی کبد و سیروز یا التهاب شدید کبدی می‌شود که علائم آن متفاوت است و شامل موارد زیر می‌شود:
_زرد شدن رنگ چشم
_احساس می‌کنید شکمتان پر از آب می‌شود
_ابتلا به هپاتیت A، B و یا C
_احساس خارش دائمی در بدن
_اضافه وزن
احساس خستگی مزمن
تشخیص کبدچرب
در صورتی که کبد شما ملتهب شده باشد پزشک از طریق معاینه به التهاب و ورم معده پی می‌برد. زمانی که به پزشک مراجعه کردید حتما علائم خود را برای او شرح دهید تا سریع‌تر بتواند بیماری شما را تشخیص دهد. روش دیگر تشخیص بیمار‌های کبد معاینات تصویری از طریق سی‌تی‌اسکن و ام آر آی است. همچنین موثرترین و بهترین روشی که در تشخیص کبدچرب استفاده می‌شود بیوپسی است. در این روش پزشک قسمت بسیار کوچکی از بافت کبد را بر می‌دارد و مورد آزمایش قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید: آب بنوشید و با کبد چرب خداحافظی کنید
نحوه پیشگیری از بروز کبد چرب
به دلیل عوارض ناخوشانید بیماری کبدچرب بسیار اهمیت دارد که از روش‌های پیشگیری آن آگاه باشید. در ادامه به مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه در این زمینه اشاره کرده‌ایم.
- از نوشیدن الکل بپرهیزید یا میزان مصرف خود را محدود کنید.
- اگر سبک زندگی بی تحرکی دارید، تلاش کنید ورزش‌های ساده و فعالیت‌های جسمانی سبک را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
- وزن خود را در یک محدوده مناسب، ثابت نگه دارید.
- مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع شده، چربی‌های ترانس و کربوهیدرات‌های تصفیه شده را به حداقل برسانید. سبک زندگی سالم بهترین روش برای پیشگیری از کبدچرب است.
درمان چربی کبد
در ابتدا توجه داشته باشید که هیچ وقت به طور خودسرانه دارو مصرف نکنید و ابتدا برای بیماری خود به پزشک مراجعه کنید. چربی کبد با استفاده از داروهایی که مقاومت به انسولین را درمان می‌کنند مانند متفورمین درمان می‌شود. همچنین استفاده از رژیم غذایی مناسب که حاوی میوه‌ها و سبزیجات و غذاهای کم‌چرب است در بهبود این بیماری بسیار تاثیرگذار است. مصرف سیر، پیاز، چغندرو کلم نیز در درمان کبدچرب موثرند. اصلی‌ترین راهکاری که می‌توان برای درمان کبد ارائه داد کاهش وزن و لاغری است.
همچنین می‌توانید آب لیموترش را در آب داغ مخلوط کنید. این ترکیب نیز همراه دارو درمانی در از بین بردن کبدچرب بسیار موثر است. از راه‌های درمان و کنترل کبد چرب می‌توان به مصرف ویتامین E، ترک مواد مخدر، ورزش، پرهیزات غذایی مانند مواد غذایی فریز شده، زود پز شده، ترشیجات، رب، سس‌ها، نمک زیاد، چای پر رنگ، فست فودها، آب و دوغ همراه غذا، تنقلات شور، روغن‌های سرخ کردنی، لبنیات پرچرب و... اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: ۳ علامت در پا‌ها که نشانه کبد چرب هستند
درمان کبد چرب با مصرف سبزیجات
میوه‌ها و سبزیجات بسیاری برای کنترل و کاهش شدت چربی کبد مفید هستند. مصرف به اندازه و روزانه‌ی انواع کلم، چغندر، رزماری، آووکادو، سیب سبز، گریپ فروت و دارابی پاپایا، آرتیشو (کنگرفرنگی)، موز، گردو، بادام زمینی، بادام تلخ، عناب، خربزه و طالبی در درمان طبیعی و خانگی کبد بسیار موثر هستند.
درمان چربی کبد با مصرف عرقیات گیاهی
دم کرده گل مریم به صورت مصرف روزانه به کاهش دردهای کبدی کمک می‌کند. سکنجبین نیز از دیگر داروهای موثر بر درمان کبدچرب است. پیاز دشتی را در سکنجبین جوشانده و آبش را صاف کنید. روزی یک الی دو قاشق غذاخوری به فاصله 12 ساعت یکبار مصرف نمایید. عرق گیاهی شاه تره، خارشتر و کاسنی از جمله موثرترین داروهای گیاهی در کنترل و درمان کبدچرب هستند. این نوشیدنی‌های گیاهی طبع سرد و تر دارند به همین دلیل باعث کاهش میزان کلسترول خون و پاکسازی کبد و بدن از سموم و مواد زائد می‌شوند.
منبع: هنر زندگی
46
