مشکل و خستگی ناشی از تصمیم‌گیری
خستگی تصمیم‌گیری چیست و چگونه می‌توان از آن اجتناب کرد؟ تصمیم‌گیری یکی از فرایندهای ذهنی است که ما در هر لحظه از زندگی خود با آن روبه‌رو هستیم.
هر روز صبح از زمانی که چشم باز می‌کنیم بدون اینکه آگاه باشیم تصمیمات کوچک و بزرگ مختلفی را اتخاذ می‌کنیم که شاید برخی از آن‌ها چندان مهم نیز به نظر نیایند. مثلاً اینکه صبحانه چه چیزی بخوریم؟ چه بپوشیم؟ با چه وسیله‌ای سرکار برویم و مواردی از این قبیل. با این حال همه این تصمیمات جزئی از کارکردهای عالی مغز هستند و به انرژی روانی نیاز دارند. حال اگر شرایط زندگی ما به گونه‌ای باشد که هر روز با تصمیمات متعارض و گوناگونی روبه‌رو باشیم این احتمال وجود دارد که به خستگی تصمیم گیری دچار شویم. برای اینکه با این اصطلاح بیشتر آشنا شوید تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
خستگی تصمیم گیری چیست؟
خستگی تصمیم گیری به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن فرد پس از یک دوره طولانی تصمیم‌گیری دیگر عملکرد سابق را ندارد و نمی‌تواند به درستی دست به انتخاب بزند. در حقیقت تصمیم‌گیری‌های زیاد در طول زمان می‌تواند باعث شود که پس از مدتی احساس کنید که دیگر نمی‌توانید گزینه‌های موجود را برای خودتان سبک و سنگین کنید و هنگام تصمیم‌گیری دچار سردرگمی و تردید بشوید.
برای مثال تحقیقاتی که روی قاضیان پرونده‌ها انجام شده این موضوع را به خوبی نشان می‌دهد. این افراد به خاطر اینکه به واسطه شغل خود دائماً در حال انتخاب و تصمیم‌گیری هستند بیش از سایرین دچار این مشکل می‌شوند که این مسئله می‌تواند قضاوت آن‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
مسئله مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که برخلاف خستگی جسمی، خستگی تصمیم گیری اغلب بدون آگاهی ما اتفاق می‌افتد. در نتیجه بدون اینکه متوجه باشیم دچار نوعی بی‌تفاوتی یا سردرگمی شویم و تمایلی به اتخاذ تصمیم جدید نداشته باشیم.
ضرورت آگاهی از خستگی تصمیم گیری
آگاهی از خستگی تصمیم گیری می‌تواند مزایای بسیاری برای شما به همراه داشته باشد. برای مثال اگر شما دارای شغلی نظیر فروشندگی باشید و یا طراحی یک سایت را به عهده داشته باشید، آگاهی از خستگی تصمیم گیری به شما کمک می‌کند تا بدانید مخاطبیان شما ظرفیت محدودی برای پردازش موضوعات مختلف در آنِ واحد دارند. در نتیجه اگر تلاش کنید اجناس یا مطالب بسیار زیادی را همزمان در اختیار آن‌ها قرار دهید در حقیقت با دست خود در حال پراندن مشتری‌ها هستید چرا که این کار با ایجاد نوعی خستگی روانی در افراد آن‌ها را به این سمت می‌کشانند که به طور کل منصرف شوند و از بین گزینه‌های متعدد هیچ کدام را انتخاب نکنند.
به همین خاطر لازم است که مخاطب خود را زیر حجم وسیعی از اطلاعات بمباران نکنید. بلکه تلاش کنید تا پله به پله به او کمک کنید تا از بین گزینه‌های مختلف به انتخاب‌های محدودتری دست یابد. هرچقدر که این کار را به طور حرفه‌ای‌تری انجام دهید، در جذب و تأثیرگذاری روی افراد نقش بیشتری خواهید داشت.
علاوه بر این‌ها آگاهی از خستگی تصمیم گیری می‌تواند به خودآگاهی شما نیز کمک کند تا بتوانید علت برخی سردرگمی‌های خود را بهتر بفهمید و بتوانید راحت‌تر خود را از بلاتکلیفی‌های موجود در زندگی نجات دهید. اگر این بینش کمکی در جهت تغییر رفتار به شما نمی‌کند مراجعه به یک روانشناس یا یک مشاوره تلفنی می‌تواند گزینه مناسب‌تری برای حل مشکلات تصمیم‌گیری شما باشد.
چگونه از بروز خستگی تصمیم گیری اجتناب کنیم؟
راه‌های مختلفی وجود دارد تا شما بتوانید از بروز خستگی تصمیم گیری خود پیشگیری کرده و بتوانید کارکرد ذهن خود را در بالاترین سطح نگه دارید. ما در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین این موارد اشاره کرده‌ایم.
1- اولویت‌بندی تصمیمات
همان طور که ذکر شد هرچقدر که ما در طول زمان بیشتر در معرض تصمیم‌گیری‌های مختلف قرار می‌گیریم بیشتر احتمال دارد که دچار خستگی تصمیم گیری شویم. در نتیجه نباید تصمیمات مهم را دائماً به زمانی دورتر موکول کنید. به همین خاطر بهتر می‌توان گفت افراد اغلب هنگام صبح تصمیمات بهتری نسبت به شب می‌گیرند. در نتیجه تلاش کنید تا برای خود و کارهایتان نوعی اولویت‌بندی ایجاد کنید و موارد مهم‌تر را زودتر زمانی انجام دهید که انرژی ذهنی بیشتری دارید.
2- فرصت دادن به خود
اگر شما نسبت به خستگی روانی و محدودیت‌های شناختی مغز آگاهی کافی نداشته باشید ممکن است که با وجود ناتوانی‌هایی که احساس می‌کنید اصرار داشته باشید تا هرچه زودتر به یک تصمیم برسید تا بتوانید به کارهایتان خاتمه ببخشید. اما با آگاهی از این موضوع باید بدانید که هنگامی که دچار خستگی تصمیم گیری هستید احتمال خطای شما تا حد زیادی افزایش می‌یابد و در نتیجه ممکن است بعدها که انرژی ذهنی خود را مجدد بازیافتید از تصمیم اکنون خود پشیمان شوید. به همین خاطر لازم است که در این شرایط کمی تأمل کنید، به ذهنتان استراحت بدهید تا بتوانید فرصت مجددی برای خود فراهم کنید.
3- ذخیره کردن انرژی روانی
ما در طول روز همواره در حال تصمیم‌گیری هستیم اما گاهی اوقات نادانسته بیش از حد خود را درگیر این فرایند فرساینده می‌کنیم و به نوعی می‌توان گفت انرژی ذهنی خود را هدر می‌دهیم. برای مثال ممکن است زمان بسیار زیادی را فقط صرف این کنیم که می‌خواهیم چه چیزی بپوشیم و دائماً در مورد لباس‌های خود درگیری ذهنی داشته باشیم.
باید بدانیم که همین تصمیمات کوچک هم می‌توانند توانایی‌های شناختی ما را تحلیل ببرند و کارایی مغز را کاهش دهند. به همین دلیل است که اغلب افراد موفق در جهان از لباس‌های ساده استفاده می‌کنند و پیچیدگی خاصی در پوشش آن‌ها دیده نمی‌شود.
4- محدود کردن گزینه‌ها
همان طور که گفتیم تعدد گزینه‌های موجود می‌تواند روی توانایی تصمیم‌گیری ما تأثیر گذاشته و ما را به سمت خستگی تصمیم گیری سوق بدهد. به همین خاطر هنگامی که می‌خواهید راجع به گزینه‌های بسیار زیادی فکر کنید تلاش کنید تا آن‌ها را بر اساس شباهت‌ها به چند دسته کوچک‌تر تقسیم کرده و هر بار توجه خود را روی یکی از دسته‌ها متمرکز کنید. پس از اینکه توانستید یکی از دسته‌ها را برگزینید انتخاب کردن یکی از گزینه‌ها از بین مواردی که باقی مانده آسان‌تر خواهد شد.
5- کمک گرفتن از خدمات حرفه‌ای
ممکن است که شما مدت زیادی مجبور بوده باشید که تصمیمات مهمی را اتخاذ کنید و اکنون خستگی و فرسودگی روانی زیادی را احساس کنید. برای اینکه شدت مشکل خود را بسنجید ببینید که چقدر عملکرد روزمره‌تان تحت تأثیر قرار گرفته و با اختلال مواجه شده است.
سؤالات متداول
- آیا استراحت جسمانی می‌تواند در کاهش خستگی تصمیم گیری نیز تأثیرگذار باشد؟
بله. تلاش کنید تا از فعالیت بی‌وقفه و بدون استراحت بپرهیزید و زمانی از روز را به استراحت اختصاص دهید. اما همزمان که به جسمتان فرصت می‌دهید لازم است که ذهنتان را نیز آزاد بگذارید و برای مدتی هرگونه فعالیت شناختی را کنار بگذارید.
- چرا برخی افراد به سرعت تصمیم می‌گیرند و از بابت عواقب آن نیز دچار نگرانی خاصی نمی‌شوند؟
این افراد اغلب شخصیت‌های تکانشگر هستند. تکانشگری یکی از صفات زیستی و پایدار شخصیت است که باعث می‌شود برخی افراد قدرت دوراندیشی پایین‌تری داشته باشند و تحمل کمتری برای اتخاذ تصمیمات به خرج دهند. افراد تکانشگر اغلب با تصمیمات اشتباه زیادی در زندگی خود مواجه می‌شوند و آسیب‌های زیادی را در این باره تجربه می‌کنند.
منبع: هنر زندگی
46
