دیپلماسی فرانسه در باب ممتازالسلطنه با ما ابلهانه است

محمد علی فروغی در خاطرات روزانه خود نوشته است: صبح با میرزا غلامحسین‌خان رفتیم بعضی کتاب‌ها که او می‌خواست خریدیم و برای خودم کتاب قانون فرانسه خریدم و آمدیم هوتل موریس.

بعد به اتفاق انتظام‌الملک آمدیم هوتل خودمان ناهار خوردیم. میرزا حسین‌خان مهمان بود. من قدری کار کردم و رفتم سر راه بلیط برای فردا شب برای بوف پاریزین گرفتم و رفتم بانک انگلیسی که حواله حقوق را وصول کنم. نرخ برات لیره از ۶۹ و نیم به ۶۴.۳ رسیده بود. در هر حال پانصد تومن من زیاده از ۱۶۸۴۰ فرانک شد. اتفاقا ممتازالسلطنه هم آن‌جا آمد و مرا برد به قهوه‌خانه چای خوردیم اما از کار خود حرفی نزد و صحبت متفرقه کردیم.

بعد من آمدم هوتل موریس و عصر به اتفاق میرزا حسین‌خان آمدیم منزل لباس پوشیدیم، چون مهمان مسیو و مادام هربت بودیم. مهمانان دیگر مسیو و مادام ریشپن شاعر فرانسوی بودند و مسیو و مادام مرچنکو ژنرال روسی که سفرنامه مهملی به ایران نوشته و یک نفر صاحب‌منصب فرانسوی. بعد از شام و رفتن سایر مهمانان از اوضاع پلتیکی دنیا با مسیو هربت صحبت کردیم و مطلب به ممتازالسلطنه کشیده شد. حاصل حرف‌های او این بود که «اگر ممتازالسلطنه در پاریس وزیرمختار نباشد ایران تصدیق تحت‌الحمایه بودن خود را کرده و دولت فرانسه هم با ایران همراه نخواهد شد» و هرچه میرزا حسین‌خان خواست او را قدری پایین بیاورد نشد. نمی‌فهمم واقعا در حق ممتازالسلطنه این عقیده را دارند یا این که محض رفاقت او می‌کنند و با ما دیپلوماسی می‌کنند. هر کدام باشد ابلهانه است.

منبع: یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: بنیاد موقوفات دکتر افشار و سخن، چاپ هفتم، ۱۳۹۸، صص ۳۶۱ و ۳۶۲.

منبع: انتخاب

38