مسیر پر پیچ و ‌خم مسکو و بروکسل

احمد وخشیته . استاد دانشگاه ملی اوراسیا

مسیر پر پیچ و ‌خم مسکو و بروکسل

شخصی به دیگری رسید و احوالش را جویا شد؛ پرسید که رو‌به‌راه هستی؟ آن فرد در پاسخ گفت زندگی من راه‌راه است و راه‌های سیاه و سفید دارد. طرف پرسید که الان در چه راهی هستی؟ آن فرد در پاسخ گفت سیاه!
چند وقتی گذشت و بار دیگر آن دو نفر به همدیگر رسیدند؛ شخص پرسشگر پرسید که امروز در کدام راه هستی؟ طرف در پاسخ گفت: در راه سیاه! آن شخص کنجکاو شد و گفت: خاطرم هست که پیش‌تر گفتی که در وضعیت سیاه هستی که با این پاسخ روبه‌رو شد: آن زمان فکر می‌کردم که در وضعیت سیاه قرار دارم، اما اکنون متوجه شدم که امروز در وضعیت سیاه قرار گرفته‌ام و آن روزها وضعیت بهتری داشتم.
گزاف نیست اگر بگوییم به اعتقاد مقامات مسکو، رابطه با بروکسل در ماه‌های اخیر در وضعیت تاریکی قرار گرفته است؛ اما با وجود این نگرانی‌ها، گمان می‌رود روابط میان روسیه و اتحادیه اروپا در ماه‌های آینده می‌تواند وضعیت تاریک‌تری را نیز تجربه کند که در این میان متغیرهایی همچون موضوع اوکراین، بحران سیاسی بلاروس و در رأس آنها وضعیت آلکسی ناوالنی، ‌یكی از منتقدان رئیس‌جمهوری روسیه، نقش بسزایی در روند پیش‌رو ایفا می‌کند.
به دنبال موضوع الكسی ناوالنی و حمایت مقامات اتحادیه اروپا از معترضان، روابط مسکو و بروکسل در مسیر دشواری قرار گرفته که اخراج دیپلمات‌های آلمانی، لهستانی و سوئدی در ابتدای فوریه به‌دلیل مشارکت در این اعتراض‌ها، مؤید همین موضوع است؛ روندی که البته به اقدام تلافی‌جویانه این کشورها هم‌زمان با سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به مسکو انجامید.
در این میان، به نظر می‌رسد که برآیند این شرایط سیاسی پیچیده، در صحبت‌های سرگئی لاوروف، وزیر خارجه این كشور نیز ظهور پیدا کرد؛ درست هنگامی که خبرنگاری از او پرسید آیا ممکن است قطع روابط با اتحادیه اروپا در دستور کار مسکو قرار بگیرد؟ و او پاسخ داد اگر شاهد تحریم‌های جدیدی باشیم که بر روابط اقتصادی ما آسیب جدی وارد کند. اگر‌چه این جمله با واکنش مقامات مختلف اتحادیه اروپا روبه‌رو و سپس از سوی کرملین تعدیل شد، باوجوداین، خبر از شکافی در روابط آنها می‌دهد که عمق آن در ماه‌های آینده آشکار خواهد شد. چند روز پس از آن در هفته گذشته، لاوروف با همتای فنلاندی خود در سن‌پترزبورگ گفت‌وگو کرد و در کنفرانس مطبوعاتی پس از این دیدار، بار دیگر به سردی در روابط اشاره کرد و ریشه آن را حوادث اوکراین در سال ۲۰۱۴ دانست. با وجود این، مسکو توسعه روابط سودمند با اروپا را دنبال می‌کند و معتقد است میان اتحادیه اروپا و اروپا تفاوت وجود دارد.
بر کسی پوشیده نیست که اتحادیه اروپا، شریک مهم تجاری روسیه به شمار می‌آید؛ اما در این میان، برخی مفاهیم انتزاعی که ابزار مهمی در ساختار نظم بین‌المللی از نگاه غرب به شمار می‌آیند، به پاشنه آشیل این روابط تبدیل شده‌‌اند؛ مفاهیمی که به آزادی‌های اجتماعی، حقوق بشر و دموکراسی گره می‌خورد و میان سال‌های اخیر محل جدی منازعه میان روسیه و غرب بوده است. برای مثال از نگاه بروکسل، مردم اوکراین در سال ۲۰۱۴ برای دموکراسی و حاکمیت قانون به خیابان‌ها آمدند و از این‌رو الحاق کریمه از سوی روسیه و سیاست‌های این کشور در قبال اوکراین را به‌شدت محکوم می‌کنند که از همین رو تحریم‌هایی را نیز وضع کرده‌اند. از سوی دیگر، کرملین بر این باور است که با مداخله غرب، حکومت از دست یانوکوویچ خارج شد و نگاه دیگری به ماجرا دارد. اکنون این تنش‌ها هم‌زمان با روی‌کار‌آمدن بایدن، این‌بار به واسطه موضوع ناوالنی ظهور کرده است تا در کنار آن دیگر تنش‌هایی که در چهار سال پیش مسکوت مانده بود، بار دیگر احیا شود. ایالات‌متحده پس از جنگ جهانی دوم، همواره شریک ارشد اروپا به شمار می‌آمد تا اینکه در دوران ترامپ، دشواری‌های بسیاری در این هم‌گرایی پیش آمد و این فرصت طلایی بود تا روسیه کمال بهره را ببرد؛ اما اکنون بار دیگر نظم یوروآتلانتیک در مسیر گذشته قرار گرفته است و روسیه بیم این را دارد که اگر نتواند همکاری‌های خود با اروپا را حفظ کند، در مسیر انزوا قرار بگیرد. از این‌رو، بروکسل را تهدید می‌کند که اگر در مسیر تقابل قرار بگیرد، روابط خود را قطع خواهد کرد؛ اما در واقع این یک بیم ایجابی است که در پس تهدید، در جست‌وجوی همکاری است. اکنون به نظر می‌رسد کرملین درباره روابط کوتاه‌مدت خود با اتحادیه اروپا بسیار بدبین است و به موجب این تردید،‌ دو رویکرد در میان سیاست‌مداران روس تشدید خواهد شد؛ عده‌ای معتقدند با نوسازی سیاسی باید در مقابل شکننده‌شدن روابط با غرب ایستاد؛ چرا‌که به اعتقاد این طیف، رویارویی نه‌تنها خسارت اقتصادی به دنبال خواهد داشت، بلکه می‌تواند آشفتگی سیاسی و نارضایتی اجتماعی را نیز به همراه داشته باشد. در مقابل، گروه دیگری قرار دارند که معتقدند روسیه به واسطه رفتارهای پدافندی دوره‌ای، باید به مقاومت در برابر فشار‌های غرب ادامه دهد. این گروه مذاکره برای آتش‌بس در تنش‌های با غرب را به‌منزله عقب‌نشینی و شکست می‌داند.

منبع: شرق

70

شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    اخبار سایر رسانه ها