تکدی‌گری، معضلی در زیر پوست شهر قزوین

به گفته بسیاری از کارشناسان، بی شک مشکلات اقتصادی تأثیر بسیاری در گسترش تکدی‌گری در جامعه دارد و یکی از مهمترین معضلات موثر بر این موضوع، نبود اشتغال، بیکاری جوانان و فقدان آموزش‌های فرهنگی است.

با توجه به شیوع بیماری کرونا و کاهش فرصت‌های درآمدی برای اقشار مختلف مانند کارگران روزمزد و همچنین ضعیف‌تر شدن وضعیت اقتصادی خانواده‌های آسیب‌پذیر، پدیده تکدی‌گری در جوامع مختلف رو به افزایش است.

اما یکی دیگر از دلایل مهم افزایش این پدیده، محدودیت‌های شدید در پذیرش افراد معتاد متجاهر توسط کمپ‌های ماده ۱۱ به دلیل نگرانی از شیوع کرونا است.

این در حالی است که برخی شهروندان معتقدند که بسیاری از متکدیان نه از روی نیاز بلکه براساس عادت و سوء استفاده از احساسات و عواطف انسانی با شیوه‌های گوناگون در تلاش برای به دست آوردن منافع شخصی هستند.

متاسفانه گویا در عصر حاضر مساله تکدی‌گری، شکل تازه‌ای از فروش کودکان تا فعالیت‌های باندی و خانوادگی گرفته است و باید به این مساله بیش از پیش توجه کرد.

علت تکدی‌گری هرچه که باشد از فقر تا حرص به مال و طمع، می‌تواند چهره‌ای زشت از شهر به نمایش بگذارد، چهره‌ای که سال‌هاست مسوولان استانی و ملی برای بهبود آن تلاش می‌کنند.

قزوین به شهری عاری از متکدی تبدیل می‌شود

معاون خدمات شهری شهرداری قزوین با بیان اینکه در تلاشیم تا قزوین را شهری عاری از متکدیان معرفی کنیم، گفت: در حال حاضر وضعیت قزوین نسبت به شهرهای دیگر از نظر تعداد متکدیان بسیار کمتر شده و با تلاش دستگاه‌های اجرایی شهر قزوین برای حضور این افراد ناامن شده است.

وحید مقدم سلیمی، یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در سطح شهر را معضل تکدی‌گری دانست و افزود: موضوع تکدی‌گری و مبارزه با این پدیده ناهنجار موضوعی نیست که شهرداری قزوین به تنهایی بتواند با آن برخورد کند.

وی اظهار داشت: براساس قوانین مشخص که در شورای ادارای مصوب شده است، شهرداری ضمن تجهیز محل ساختمان متکدیان، وظیفه جمع آوری آنان را نیز بر عهده دارد، از این رو شهرداری با سه گروه فعال در طول شبانه روز از طریق سامانه ۱۳۷ برای جمع آوری متکدیان و کارتن خواب‌ها اقدام می‌کند.

مقدم سلیمی افزود: بعد از مخابره پیام به ماموران شیفت، ماموران شهرداری برای جمع آوری این افراد وارد عمل می‌شوند و سپس آنها را به اردوگاهی که شهرداری تجهیز کرده، تحویل می‌دهند.

وی افزود: فرمانداری پس از این مرحله، کار هماهنگی و واسپاری این افراد به دستگاه‌های مرتبط را برعهده دارد و در نهایت بعد از غربالگری، نگهداری، انتقال و ارجاع به مراکز بهزیستی یا کمپ‌ها با حکم تلفنی قاضی انجام می‌شود.

این مسوول اضافه کرد: برابر دستور قاضی اگر فرد متکدی نیاز به نگهداری در مرکز را داشته باشد تا ۲۴ ساعت، نگهداری و با رعایت موارد بهداشتی مقابله با کرونا غذای گرم و پوشاک مناسب در اختیار آنها قرار داده می‌شود.

وی، ظرفیت محل نگهداری متکدیان در قزوین را ۴۰ تخت عنوان کرد و گفت: براین اساس امروز از لحاظ ظرفیت مشکلی نداریم ولی عمده مشکل شهرداری در جمع‌آوری متکدیان در سطح شهر، کمبود اعتبارات است چون اعتبارات به صورت مستقیم در اختیار شهرداری قرار نمی‌گیرد و در قالب تعاریف مختلف در دستگاه‌های ناظر مانند استانداری و فرمانداری توزیع می‌شود.

معاون خدمات شهرداری قزوین با درست ارزیابی کردن این فرایند، گفت: گاهی طی کردن این فرایند موجب می‌شود تا این اعتبارات به موقع به دست مجموعه نرسد درحالیکه در صورت تخصیص به موقع اعتبارات و پشتیبانی و فعالیت شهرداری هیچ مشکلی از این لحاظ نخواهیم داشت و به این آسیب‌ها بهتر از گذشته رسیدگی خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر از نظر کمی و کیفی به توسعه خدمات در این حوزه پرداخته ایم و با توجه به شعار شهرداری قزوین مبنی بر اینکه قزوین باید شهر عاری از متکدیان باشد تلاش می‌کنیم تا هرچه زودتر بتوانیم به این شعار جامه عمل بپوشانیم.

مقدم سلیمی از اجرای طرح مستمر جمع آوری و ساماندهی متکدیان در سطح شهر خبر داد و گفت: در ۶ ماهه نخست امسال ۱۰۴ متکدی جمع آوری و ساماندهی شدند.

وی با بیان اینکه کارتن خواب‌ها در قزوین ساماندهی شده‌اند، افزود: گشت اجتماعی شهرداری قزوین به پاتوق‌های این افراد سرکشی و افراد کارتن خواب را جمع آوری می‌کند و آنها را در دوره‌های درمان و نگهداری قرار می‌دهد که این خدمات در حوزه مدیریت توسعه خدمات اجتماعی و در فصول سرد سال انجام می‌شود.

این مسوول خاطرنشان کرد: طبق ماده ۶ آیین‌نامه ساماندهی متکدیان، سازمان بهزیستی موظف است افراد بی‌سرپرست، ناتوان، معلول و سالمندان نیازمند را از مجتمع‌های اردوگاهی متکدیان تحویل بگیرد و در اماکن مناسب نگهداری کند و آنان را برای ایجاد شرایط مناسب برای بازگشت به زندگی عادی تحت پوشش‌های حمایتی لازم قرار دهد.

مقدم سلیمی یادآور شد: افرادی که در قالب این طرح از سطح شهر جمع آوری می‌شوند، به مراجع قضایی، اورژانس اجتماعی بهزیستی و کمپ‌های ماده ۱۶ نیروی انتظامی تحویل داده می‌شوند و کسانی که بیش از یکبار به این کار ادامه دهند برابر قانون با آنها برخورد صورت می‌گیرد و به مراجع قضایی تحویل داده می‌شوند.

وی از شهروندان خواست در جمع آوری متکدیان یاور شهرداری باشند و با تماس با شماره تلفن ۱۳۷ مرکز ساماندهی متکدیان، محل فعالیت متکدیان را به این مرکز اطلاع دهند. ‌

عزم مسوولان قزوین برای جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان جدی است

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین از تکدی‌گری به عنوان یک رویکرد اجتماعی نام برد و گفت: مسوولان برای زدودن چهره ناخوشایند شهر و جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان عزم جدی دارند.

مریم بیدخام با بیان اینکه برخی افراد تکدی‌گری را برای خود به عنوان شغل انتخاب کرده‌اند، افزود: طبق بررسی‌های انجام شده افرادی که از لحاظ مالی مشکل چندانی ندارند اما هر روز در سطح شهر تکدی‌گری می‌کنند با برنامه ریزی‌های انجام شده ساماندهی و کنترل می‌شوند.

وی اظهار داشت: تکدی‌گری به‌عنوان یک معضل اجتماعی می‌تواند آسیب‌های متعدد اجتماعی از قبیل سرقت، فروش مواد مخدر، سوء استفاده از کودکان و سایر معضلات اجتماعی را به دنبال داشته باشد.

این مسوول اضافه کرد: به رغم اقدامات جدی برای جمع‌آوری و سامان‌دهی متکدیان در سطح قزوین متاسفانه باز هم شاهد حضور پررنگ متکدیان در شهر هستیم.

بیدخام ادامه داد: به دلیل شیوع بیماری کرونا در سه ماهه اول سال در بحث جمع آوری و ساماندهی متکدیان تنها ۱۹ مورد تذکر شفاهی به متکدیان در دستور کار قرار گرفت و جمع آوری کمتری انجام شد.

امسال ۱۰۴ متکدی در سطح شهر قزوین جمع آوری شد

وی با بیان اینکه از ابتدای امسال ۱۰۴ نفر متکدی در سطح شهر قزوین جمع آوری شدند، افزود: از این تعداد ۱۵ نفر مرد بالای ۵۰ سال و ۱۴ زن بودند و تمامی افراد ذکور زیر ۱۷ سال شامل ۱۲ نفر مرد و یک نفر زن از اتباع بیگانه جمع آوری شدند.

بیدخام اضافه کرد: طی این مدت، ۱۴ نفر از این افراد به بهزیستی، سه نفر به کمیته امداد (ره)، یک نفر به دستگاه قضایی و ۱۰ نفر نیز به خانواده‌هایشان تحویل داده شدند.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین با بیان اینکه بسیاری از متکدیان از استان‌های دیگر به قزوین می‌آیند، افزود: متکدیان مهاجر و بیگانه‌ای که از استان‌های دیگر به قزوین آمدند باید شناسایی و به استان‌های خود بازگردانده شوند.

بیدخام تصریح کرد: بر اساس مصوبه شورای عالی اداری کشور برای بسیاری از دستگاه‌های اجرایی وظایفی تعیین شده، که لازم است با مرور این وظایف در راستای انجام وظیفه با استفاده از ظرفیت‌های موجود استان اقدام شود.

بیدخام تاکید کرد: دستگاه‌هایی مانند بهزیستی و شهرداری بر اساس قوانین بالادستی، ملزم هستند که در بحث ساماندهی متکدیان و کودکان خیابانی اهتمام جدی داشته باشند.

به گفته وی، تخصیص و تجهیز فضای فیزیکی مناسب برای اجرای طرح ساماندهی متکدیان و کودکان خیابانی به استناد بند ۶ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها از جمله وظایف مهم آنها بوده و یکی از مهمترین وظایف مسوولان توجه به آسیب‌های اجتماعی و کیفیت بخشی به فضای بصری شهر قزوین است.

بیدخام گفت: براساس تحقیقات صورت گرفته، بسیاری از متکدیان از نظر مالی با مشکل چندانی مواجه نیستند، بلکه تنها به دلیل کسب درآمد بدون دردسر و با سوء استفاده از نیت خیرخواهانه مردم به این کار روی می‌آورند.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین، داشتن نظام جامع آماری را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نیازهای کنترل آسیب‌های اجتماعی برشمرد و تصریح کرد: چون متکدیان فاقد مدارک هویتی هستند بارها جمع آوری می‌شوند ولی دوباره به چرخه تکدی‌گری بازمی‌گردند.

بیدخام با اشاره به راه اندازی سامانه جامع مدیریت آسیب دیدگان به ویژه متکدیان در سراسر کشور اضافه کرد: در این سامانه، تمامی مشخصات فردی شامل اثر انگشت، اسکن عنبیه چشم با دوربین‌های ویژه به همراه تمامی خدمات ارایه شده، نظر پزشک و مشخصات ظاهری متکدی در سامانه ثبت می‌شود.

وی افزود: با راه اندازی این سامانه متکدیان در سراسر کشور به راحتی مورد شناسایی قرار می‌گیرند و اطلاعات کامل آنها در اختیار قرار می‌گیرد، از این رو امیدواریم با سخت گیری‌هایی که در استان قزوین نسبت به حضور متکدیان انجام می‌شود بتوانیم استانی عاری از متکدی داشته باشیم.

برخورد با متکدیان نیازمند مشارکت همگانی است

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین با تاکید بر نقش مردم در ساماندهی متکدیان، گفت: با اقدامات قانونی و دولتی به‌تنهایی نمی‌توان با معضل تکدی‌گری در جامعه مبارزه کرد و در این مسیر نیازمند همراهی مردم هستیم.

وی افزود: اولین توصیه ما به مردم این است که احساسات خود را کنترل کنند و با بی‌توجهی نسبت به این افراد در برخورد با متکدیان قزوین با ما همراه شوند.

بیدخام تصریح کرد: با بررسی‌های انجام شده حضور باندهای تکدی‌گری، تیم‌های خانوادگی و نمونه‌های متعددی از متکدیان ثروتمند، منطقی‌ترین تعریف این است که بدانیم متکدیان لزوماً نیازمند نیستند و سوء استفاده از عواطف انسان دوستانه، شگردهای این افراد برای جلب توجه مردم است.

وی اضافه کرد: در برخوردهای انجام شده با متکدیان تاکنون هیچ مورد متکدی زیر ۱۷ سال ایرانی مشاهده نشده است و همه این افراد مهاجران و اتباع بیگانه بوده‌اند و باید بپذیریم که کمک کردن ما به این افراد بیشتر به مساله تکدی گری، دامن خواهد زد.

این مسوول خاطرنشان کرد: قطعاً در صورتی که متکدی واقعاً نیازمند باشد توسط تیم‌های برخورد با متکدیان به نهادهای حمایتی ارجاع داده می‌شود و نیازی به حمایت مالی مردم نیست. ‌

بیشتر متکدیان در قزوین مهاجر و غیربومی هستند

مسوول مرکز ساماندهی متکدیان شهرستان قزوین گفت: بیشتر متکدیان در قزوین مهاجر و غیربومی هستند که با برنامه‌ریزی دستگاه‌های متولی باید مانع فعالیت آنها شد.

محسن رحیمی افزود: علت اصلی افزایش تعداد متکدیان در سطح شهر به فرهنگ عامه مردم برمی‌گردد، چون اگر مردم به درخواست هر متکدی پاسخ مثبت ندهند، این مشکل نیز برطرف می‌شود.

وی اظهار داشت: از ابتدای سال تاکنون با افرادی مواجه شدیم که برای چند ساعت یا چند هفته در استان حضور داشتند و اقدام به تکدی‌گری می‌کردند؛ با بررسی به عمل آمده محل اسکان این افراد که در یکی از مهمانخانه‌های قزوین بود شناسایی شد و مراتب جهت طی روند قانونی و طرد از قزوین صورت گرفت.

رحیمی ادامه داد: همچنین در این مدت با مسافرانی مواجه شدیم که به دلایلی همه دارایی خود را از دست داده بودند و برای برگشت به محل زندگی خود تکدی‌گری می‌کردند که با هماهنگی با سازمان پایانه‌های شهرداری قزوین با تهیه بلیت، راهی محل زندگی خود شدند.

مسوول مجتمع متکدیان قزوین اضافه کرد: برخی از متکدیان علیرغم شرایط مالی مناسب و اقامت در مهمان‌پذیرهای شهر، اقدام به تکدی‌گری می‌کردند که با هماهنگی قضایی برخورد لازم با آنها صورت گرفت و به مراجع انتظامی معرفی شدند.

وی افزود: برای جمع آوری متکدیان در سطح شهر ماموران شهرداری قزوین در سه نوبت گشت زنی می‌کنند و همچنین تماس شهروندان با سامانه ۱۳۷ در خصوص حضور تکدی‌گران منجر به حضور نیروهای جمع‌آوری و تذکر، جمع‌آوری یا اعزام به مرکز می‌شود.

رحیمی خاطرنشان کرد: حضور ماموران گشت لزوماً به معنای اعزام به مرکز نیست چون در بسیاری از موارد با توجه به شناختی که این ماموران از متکدیان به دست آورده‌اند با تذکر شفاهی، مساله حل می‌شود ولی در مواقع لزوم از طریق تلفنی و کسب دستور قضایی متکدی به مرکز ارجاع می‌شود.

مسوول ساماندهی متکدیان شهر قزوین گفت: بر اساس مصوبه شورای عالی اداری اگر متکدی از نظر ذهنی و جسمی معلول، کودک و شیرخوار یا نیاز به حضور در کمپ ترک اعتیاد داشته باشد به مراکز بهزیستی ارجاع داده می‌شود و در غیر این صورت با تعهد کتبی آزاد خواهد شد.

به گفته وی، در ۶ ماهه اول نزدیک به ۱۸ نفر شامل افراد معرفی شده به کمپ ترک اعتیاد یا مرکز مداخله در بهزیستی و شیرخوارگاه به سازمان بهزیستی ارجاع داده شدند.

مسوول ساماندهی متکدیان شهر قزوین گفت: اگرچه به دلیل شیوع بیماری کرونا دقیقاً نمی‌توان گفت مساله تکدی‌گری در استان کاهش یافته یا به دلیل ترس از بیماری تعداد متکدیان کمتر شده است اما با این حال آمار نشان از کاهش تکدی‌گری در شهر قزوین دارد.

وی اضافه کرد: در نیمه نخست امسال ۱۰۴ نفر متکدی در سطح شهر قزوین جمع‌آوری شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است و البته شیوع بیماری کرونا و افزایش نظارت‌های مرکز ساماندهی متکدیان می‌تواند از علت‌های این کاهش باشد.

رحیمی افزود: تلاش ما کاهش آمار متکدیان است و امیدواریم بتوانیم قزوین را به شهر بدون متکدی یا شهری با آمار پایین متکدیان تبدیل کنیم.

تنها ۳۰ درصد متکدیان نیازمند واقعی هستند

مسوول مرکز ساماندهی متکدیان شهرستان قزوین گفت: تنها ۳۰ درصد افرادی که شناسایی می‌کنیم نیازمند واقعی هستند و مابقی یا حرص مال دارند یا از روی عادت به عنوان شغل به تکدی‌گری نگاه می‌کنند.

وی با بیان اینکه یکی از برجسته‌ترین شواهد این امر، دستگیری متکدی میلیاردر در شهر قزوین بود، افزود: فردی که با داشتن چهار منزل مسکونی، چند دستگاه ماشین و مقادیر زیادی پول نقد چهار ماه در شهر قزوین اقدام به تکدی‌گری می‌کرد دستگیر شد.

این مسوول گفت: در ابتدا با توجه به وضع ظاهری و احساس نیاز مالی فرد، تلاش کردیم اگر درخواست مالی دارد با نهادهای حمایتی هماهنگ کنیم اما در پی همین اقدامات مشخص شد تکدی‌گری شغل این فرد است.

رحیمی تاکید کرد: اگر سایر دستگاه‌های متولی در امر ساماندهی متکدیان همانند شهرداری قزوین و نیروی انتظامی همکاری کنند، مطمئناً به زودی شاهد بهبود وضعیت ساماندهی متکدیان در قزوین خواهیم بود و می‌توان قزوین را در ابتدا به عنوان شهری با کمترین متکدی و در آینده به عنوان شهری بدون متکدی معرفی کرد.