سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا در عهد ترامپ یا بایدن

چارلز دبلیو دن، دیپلمات سابق آمریکایی و کارشناس کنونی مرکز عربی بررسی‌ها و مطالعه سیاست‌های قطر (شعبه واشنگتن) در همین راستا برنامه‌های ترامپ و بایدن در حوزه سیاست خارجی را مورد بررسی قرار داده که بخش مهمی از آن مربوط به ایران و خاورمیانه است.

ترامپ و خاورمیانه

وی می‌نویسد: رویگردانی ترامپ از خطی که ایالات متحده آمریکا در روند صلح خاورمیانه از سی سال پیش دنبال می‌کرد و جایگزینی آن با طرح صلح فلسطینی - اسرائیلی موسوم به معامله قرن، عامل اصلی سقوط این ادعای آمریکا است که خود را واسطه و میانجیگر پاک معرفی می‌کرد. چارلز دن معتقد است پس از انتقال سفارت آمریکا به قدس اشغالی و اعتراف به انضمام جولان اشغالی به اسرائیل، اگر ترامپ به ریاست جمهوری مجدد برسد حتما سیاست‌های سابق خود را با توان بیشتری به نفع اسرائیل ادامه خواهد داد و فشار مضاعفی بر خودگرادانی فلسطین وارد می‌کند تا شرایط واقع را بپذیرد و از سوی دیگر ترامپ همچنان طرح ارتباط کشورهای عربی با اسرائیل را با قدرت ادامه می‌دهد.

وی درباره اهداف آمریکا از اعتراف متبادل بین کشور های عربی و اسرائیل می‌نویسد: از اهداف استراتژیک ترامپ سنگین کردن کفه نظامی و سیاسی ائتلاف مخالف ایران در خاورمیانه است، ائتلافی که اداره کنونی آمریکا دنبال آن است تا بدینوسیله پیام تهدیدگر آمریکا به ایران برسد که بالاترین فشارها از سوی آمریکا علیه ایران ادامه خواهد داشت.

چارلز دن معتقد است، این سیاست ترامپ در صورت پیروزی وی در دوره دوم ادامه می‌یابد و تلاش مایک پامپیو، وزیر خارجه آمریکا را برای عملیاتی کردن تحریم‌های بین‌المللی از دریچه شورای امنیت که چندی پیش توسط وی در سازمان ملل دنبال می‌شد، نشانه واضح این سیاست می‌داند.

با آن که چارلز دن معتقد است که طرف‌های دیگر 1+5 در مذاکرات هسته‌ای این تلاش آمریکا را در شورای امنیت ناکام گذاردند اما ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، با تکیه بر امکانات آمریکا همچنان همین سیاست را ادامه می‌دهد.

وی می‌نویسد: در حالی که ترامپ به روند صلح عربی - اسرائیلی و سیاست‌ها در قبال ایران ادامه می‌دهد، احتمال بسیاری دارد که روابط خود را با حاکمان کشورهای عربی خلیج فارس و دیگر حکام مستبد کشورهای عربی خاورمیانه از جمله عبدالفتاح السیسی در مصر ادامه دهد زیرا این حاکمان با جدول کاری ترامپ تطابق کاملی دارند. دبلیو دن معتقد است اگر ترامپ به قدرت مجدد برسد چتر حمایتی کاملی از این حکام در قبال اقدامات احتمالی کنگره ایجاد می‌کند، همان کاری که با پادشاهی سعودی پس از قتل جمال خاشقجی و جنگ فاجعه بار سعودی علیه یمن انجام داد.

چه بسا باید منتظر حوادث ناگهانی و غیرقابل پیش بینی در دوره دوم ترامپ باشیم. اگر تنها نتیجه‌ای که اداره کنونی کاخ سفید را راضی می‌کند سقوط نظام در ایران باشد (گرچه در این باره هیچ نقشه روشنی وجود ندارد) پس می‌توان منتظر رویداد ناگهانی به سوی انجام معامله‌ای دیپلماتیک و فراگیر باشیم

چارلز دبلیو دن در ادامه می‌نویسد:چه بسا باید منتظر حوادث ناگهانی و غیرقابل پیش بینی در دوره دوم ترامپ باشیم. اگر تنها نتیجه‌ای که اداره کنونی کاخ سفید را راضی می‌کند سقوط نظام در ایران باشد (گرچه در این باره هیچ نقشه روشنی وجود ندارد) پس می‌توان منتظر رویداد ناگهانی به سوی انجام معامله‌ای دیپلماتیک و فراگیر باشیم، شاید این رویداد در قالب اجرای نمایش‌هایی باشد که ترامپ آن را ترجیح می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: ترامپ گفته است که او از مواضع خود عقب نشینی می‌کند و او زمانی این ادعا را کرد که ایران را به سوی یک معامله بزرگ تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری دعوت کرد. حال این احتمال وجود دارد که ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری‌اش همین کار را بکند به رغم این که رهبران ایران هیچ علاقه‌ای به طرح او نشان نداده‌اند.

چارلز دبلیو دن معتقد است، احتمالا ترامپ نیروهای آمریکایی در منطقه را که اکنون بالغ بر 50000 نفر هستند کاهش خواهد داد تا آمریکا را از جنگ‌های پایان ناپذیر نجات دهد و اما اگر از این نظر عقب نشینی کند، آنگاه مجددا فاکتور آن را به حساب کشورهای میزبان می‌نویسد.

کارشناس مرکز عربی بررسی‌ها و مطالعه سیاست‌ها در قطر می‌نویسد: به طور کلی سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ همان نسخه فشرده‌ای است که در دوره اولش پیچیده بود.

با این همه او معتقد است با توجه به دگرگونی‌های زیاد حال و هوای ترامپ، پیش بینی اقدامات خاورمیانه‌ای او بسیار سخت خواهد بود.

بایدن؛ از سر گیری اما نه از نقطه صفر

چارلز دبلیو دن درباره بایدن می‌نویسد: بایدن اگر رییس جمهور شود به روش سنتی چپ میانه روی سیاست خارجی آمریکا باز می‌گردد و به خصوص تلاش می‌کند تا حیثیت و آبروی آمریکا و هم پیمانی‌های خارجی‌اش را بازگرداند. وی معتقد است بایدن مجددا تلاش خواهد نمود تا تاثیر گذاری وزارت امورخارجه و کارمندان عالی رتبه آن را به روال سابق بازگردانده و کسانی که مجبور به ترک این وزارتخانه شده یا مجبور به ترک شغلشان شده‌اند را دوباره به مناصب‌شان بازگرداند تا جایگاه این نهاد در سیاست خارجی را ارتقاء بخشد.

چارلز دبلیو دن پس از بررسی سیاست‌های بایدن (در صورت پیروزی بر ترامپ) در قبال حاکمیت‌هایی همچون مصر و پادشاهی سعودی، پیرامون سیاست بایدن در باره ایران می‌نویسد: اما درخصوص ایران، بایدن به بازگشت به سوی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نگاه خواهد نمود اما به صورت اتوماتیک نخواهد بود و زمانی این کار را می‌کند که ایران قیدها و شروطی که بر برنامه غنی سازی اورانیوم با درجه بالا و دستگاه‌های سانتریفیوژ (که در برجام قید شده) وضع شده را اجرا کند. وی و اداره‌اش همچنین تلاش می‌کنند تا بخش‌هایی (در توافق اتمی) که به شدت مورد انتقادهای گسترده قرار گرفته بود را اصلاح کند، همچون بندهای متعلق به زمان انقضای نظارت بر برنامه اتمی ایران و از سر گیری برخی فعالیت‌های اتمی، فقدان قیود و شروط بر برنامه موشک‌های بالستیک ایران و ادعای وجود مراکز اتمی به دور از نظارت بازرسان.

چارلز دبلیو دن ادامه می‌دهد: بایدن هرگز در لغو تحریم‌هایی که ترامپ علیه ایران اعمال کرده بود عجله‌ای به خرج نمی‌دهد، بلکه انتظار می‌رود تا از آنها به عنوان یک برگ برنده برای فریفتن ایران برای بازگشت کامل به شروط اجرایی توافق اتمی و ورود به گفتگو با آمریکا در مجادلات وسیعتر همچون نقش ایران در منطقه و حقوق بشر استفاده کند.

وی ادامه می‌دهد: بایدن بر هماهنگی و تنظیم مواضع با مجموعه 1+5 و اتحادیه اروپا درخصوص برنامه جامع اقدام مشترک و تحریم‌ها اصرار خواهد ورزید تا از رویارویی‌هایی که در عهد ترامپ رخ داده است جلوگیری کند.

در همین حال در موضوع فلسطین نیز چارلز دبلیو دن معتقد است، بایدن معتقد به ایجاد راه حل دو کشوری است و از اعتراف اخیر برخی دولت‌های عربی به موجودیت اسرائیل حمایت می‌کند با این حال از انتقال سفارت آمریکا به قدس و اعتراف به انضمام جولان به اسرائیل که در زمان ترامپ صورت گرفته، عقب نشینی نمی‌کند و تلاش می‌کند با دولت خودگردان فلسطینی فتح بابی کرده و کمک‌های متوقف شده به فلسطینی‌ها را از سر بگیرد.

دبلیو دن همچنین معتقد است، بایدن با بازگشت نیروهای آمریکایی از خاورمیانه موافقت خواهد نمود و از جنگ سعودی علیه یمن حمایت نخواهد کرد و تلاش می‌کند نقش آمریکا را در هماهنگی کامل با کنگره به سوی حل این درگیری‌ها در قالب حفظ منافع ملی آمریکا سوق دهد.

منبع: ایسنا

66