تبعات احداث تونل‌های انتقال آب برای محیط زیست کشور

یک فعال حوزه آب با بیان اینکه بدترین نوع انتقال آب از طریق کانال‌ها و لوله‌های سرپوشیده است، گفت: این گونه اقدامات چالش‌های زیست محیطی بسیاری به‌دنبال خواهد داشت که جبران آن‌ها بسیار دشوار یا غیرممکن خواهد بود.

حسین رفیع با اشاره به اینکه انتقال آب یکی از چالش‌های بزرگی است که در دنیا موافقان و مخالفان زیادی دارد، اظهار کرد: طبیعت از نظمی برخوردار است و انتقال آب به منزله دخالت و ایجاد اختلال در این نظم طبیعی است و انسان‌ها برای رفع نیازهای آبی خود از جمله برای شرب، استفاده شهری، کشاورزی و صنعت بدون اینکه برای طبیعت اهمیتی قائل شوند اقدام به دست‌اندازی به طبیعت و منابع آبی می‌کنند.

وی با بیان اینکه روش‌های مختلفی برای انتقال آب وجود دارد، تاکید کرد: بدترین و فجیع‌ترین نوع انتقال آب از طریق کانال‌ها و لوله‌های سرپوشیده است چراکه این لوله‌های سرپوشیده علاوه‌بر اینکه اجازه نفوذ هیچ آبی را در مسیر خود نمی‌دهند بلکه صد درصد آب را به مقصد مورد نظر انتقال می‌دهند و اجازه نمی‌دهند مناطق اطراف از این آب سیراب شوند یا آب داخل کانال به منابع آب زیرزمینی نفوذ و آب مورد نیاز آن‌ها را تامین کند.

این مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالاب‌ها ادامه داد: رودخانه‌ها به‌طور طبیعی در مسیر جریان خود هم مناطق اطراف خود را سیراب می‌کنند هم منابع آب سفره‌های زیرزمینی را تامین‌ می‌کنند و به‌طور کلی در طول مسیری که جریان دارند در حال خدمات‌رسانی هستند بنابراین انتقال آب از طریق لوله‌های سرپوشیده می‌تواند آسیب‌های جدی زیست محیطی به‌همراه داشته باشد.

رفیع با اشاره به طرح تونل انتقال آب از سد کرج به تهران که از سال ۸۴ آغاز شده است، تصریح کرد: درصورتی که این طرح به‌بهره برداری برسد دیگر شاهد آب قابل ملاحظه‌ای در مسیر رودخانه کرج نخواهیم بود و تمام باغات، پوشش‌های گیاهی و محیط طبیعی اطراف از آب این رودخانه بی‌بهره می‌ماند و از بین خواهند رفت همچنین آب مورد نیاز منابع آب زیرزمینی نیز دیگر تامین نخواهد شد و این مساله چالش‌های بزرگی به‌همراه خواهد داشت که غیر قابل جبران یا جبران آن‌ها بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود اما اکنون تنها به فکر رفع نیازهای امروز خود هستیم و این بدترین نوع مدیریت آب است.

وی درباره سایر آثار مخرب انتقال آب از طریق تونل‌ها و لوله‌های سرپوشیده توضیح داد و گفت: آب در طبیعت چرخه‌ای دارد که اگر آن را نادیده بگیریم و حق‌آبه مناطق اطراف مسیر آب‌های روان را تامین نکنیم شاهد از بین رفتن پوشش‌های گیاهی منطقه، تغییرات اقلیم منطقه و تغییر در الگوی بارندگی‌ها خواهیم بود که خسارت‌های غیر قابل جبرانی به‌همراه خواهد داشت.

رفیع در پایان ضمن تاکید بر اینکه ایرانیان در گذشته اقدامات بسیار هوشمندانه‌ای در جهت انتقال آب انجام می‌داده‌اند، تصریح کرد: ایرانیان در گذشته آب را از طریق قنات‌ها و در یک بستر طبیعی انتقال می دادند و آب در طول مسیر در نقاطی که لازم بود، نفوذ می‌کرد. این قنات‌ها و کانال‌های انتقال آب از خصوصیات خارق‌العاده‌ای برخوردار بودند اما متاسفانه اکنون از این دانش بومی - سنتی خود بهره نمی بریم و به‌جای آن از روش‌های جدیدی که بومی‌سازی نشده‌اند استفاده می‌کنیم.

احداث ۳۶ کیلومتر تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه، اننتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی، تونل انتقال آب رودخانه کرج به تهران و افتتاح خط اول انتقال آب خلیج فارس به استان کرمان در ۲۴ مهر ماه سال جاری از جمله طرح‌هایی است که طی چند سال اخیر در زمینه انتقال آب در نقاط مختلف کشور مطرح شده و در دست اجرا است. در روزهای اخیرنیز فردین حکیمی - مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز از انجام شدن مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی خبرداده بود.

منبع: ایسنا

70