کاخ مرمر، بنایی با کارنامه سه گانه / زمین قجری، ساختمان پهلوی، زندگی هاشمی

پس از سالها، از کاخ مرمر رونمایی شد. کاخی که بیشتر به نام هاشمی رفسنجانی شناخته می شد و حالا سه سال پس از درگذشت او، این کاخ تبدیل به موزه شده است.

کاخ مرمر، بنایی با کارنامه سه گانه / زمین قجری، ساختمان پهلوی، زندگی هاشمی

اما کاخ مرمر کجاست و ارتباط او با هاشمی رفسنجانی چه بود؟ برای پاسخ به این پرسش باید اشاره کرد که کاخ مرمر یکی از کاخ‌های تاریخی تهران در دوره پهلوی است که در مرکز تهران جای گرفته‌است.

این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۷ با شمارهٔ ثبت ۱۶۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این کاخ در سال ۱۳۵۵ و با هدف آشنایی بیشتر مردم با رضا پهلوی و محل زندگی و کار او به موزه تغییر کاربری داد و عنوان «موزه پهلوی» برای آن انتخاب گردید. این موزه تا سال ۱۳۵۷ و سقوط نظام پادشاهی به کار خود ادامه داد.

زمین این بنا در ابتدا متعلق به شاهزادگان قاجاری و از جمله خاندان فرمانفرمائیان بود و بعد از آن از سوی خاندان پهلوی غصب شد.

محل زندگی فوزیه

کاخ مرمر به دستور رضا شاه پهلوی و با معماری لئون تادوسیان بنا نهاده شد. این کاخ در آغاز به عنوان دفتر کار و محل اقامت زمستانی رضاشاه مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت و تا پیش از تدوین قانون خزانه ملی، جواهرات ملی ایران از کاخ گلستان به این کاخ آورده شده و در زیر زمین آن نگهداری می‌شد.

در سال‌های نخست پادشاهی محمدرضا پهلوی، از این کاخ به عنوان دفتر رسمی شاه و محل برگزاری دیدارها، ملاقات‌ها و شرفیابی‌ها بکار گرفته می‌شد.

فوزیه و محمدرضا پهلوی در این کاخ با یکدیگر زندگی می‌کردند و مراسم عقد پادشاه با ثریا اسفندیاری و همچنین مراسم نامزدی او با فرح پهلوی همگی در این کاخ برگزار گردیده‌است.

پس از رخ دادن حادثه ترور شاه در محوطه این کاخ توسط رضا شمس‌آبادی، دفتر ویژه شاه به کاخ صاحبقرانیه جابجا شد، این کاخ در سال ۱۳۵۵ به موزه تبدیل شد و تا سال ۱۳۵۷ با عنوان «موزه پهلوی» برای همگان قابل بازدید بود. از میان موارد به نمایش آمده در این موزه، لباس افسری و کلاه گلوله خورده شاه در واقعه ترور ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ بود.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، «موزه پهلوی» تعطیل شد و از این کاخ مدتی به عنوان مقر کمیته انقلاب اسلامی استفاده می‌شد.

پس از مدتی این کاخ بی‌کاربرد ماند تا در میانه‌های دهه ۱۳۷۰ خورشیدی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و پس از پایان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی دفتر هاشمی رفسنجانی به این کاخ نقل مکان کرد. امروزه از این ساختمان در نامه‌نگاری‌های دولتی با نام ساختمان قدس یاد می‌شود. بخش‌هایی از کاخ مرمر در سال ۱۳۸۷ مرمت و بازسازی شد.

این کاخ یه تازگی توسط بنیاد مستضعفان از مجمع تشخیص مصلحت نظام پس گرفته شده و به موزه تبدیل شد.

معماری برگرفته از مسجد شیخ لطف الله

گنبد این بنا برگرفته از گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان است که به دستان حسین لرزاده کاشیکاری شده‌است؛ ساختمان کاخ مرمر در سال ۱۳۱۶ به پایان رسید و در ساختن آن استادان معماری و هنرهای تزیینی سنتی مانند استاد محمدکاظم صنیع‌خاتم و حسین طاهرزاده بهزاد همکاری داشتند.

بهروز احمدی، معمار ایرانی، طراح بنایی ۵طبقه زیرزمین و در زیر کاخ مرمر بود که اکنون از آن با نام «موزه قرآن» یاد می‌شود.

مساحت ساختمان آن ۲۸۷۰ متر مربع است و در زمینی به وسعت ۳۵۴۶۲ متر مربع ساخته شده‌است. این کاخ در محل چهارراه خیابان امام خمینی (سپه سابق) و خیابان ولیعصر (پهلوی سابق) جای گرفته‌است.

۲۵ سال زندگی هاشمی رفسنجانی در کاخ تاریخی

در هفته های اخیر ماجرای کاخ مرمر حاشیه ساز شد. رئیس بنیاد مستضعفان گفت که حدود ۲۵ سال کاخ مرمر در اختیار مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی بوده است. از سوی دیگر محسن هاشمی پسر ارشد آیت الله هشدار داد اگر صحبت ها اصلاح نشود صحبت های جدیدی خواهم کرد.

ماجرا از اینجا آغاز شد که پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان اخیرا در برنامه ای تلویزیونی انتقاد به بعضی از املاکی که در اختیار مسئولان است کرده و گفت: مجمع تشخیص مصلحت نظام و شخص مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی حدود ۲۰ تا ۲۵ سال پیش در کاخ مرمر مستقر شدند. همان‌زمان هم به نظر می‌رسید که این استقرار درست نبود چون مسئولان نظام نباید در این کاخ‌ها بنشینند. در واقع مسئولان نظام این کاخ را از ملت گرفته‌اند. بنابراین باید به آنها برگردانده می‌شد.

وی در این برنامه ادامه داد: این‌کاخ بعد از درگذشت آقای رفسنجانی تخلیه شد اما نه به راحتی؛ بلکه بعد از ادعاها و جر و بحث‌های زیاد. این یکی از آن‌مواردی بود که نمی‌دانستیم پیش چه‌کسی شکایتمان را ببریم و به ملت چه‌جوابی بدهیم. البته کاخ با تلاش‌های انجام شده و جدیتی که بیت رهبری انجام داد و همکاری مجمع تشخیص مصلحت نظام، این اواخر تخلیه شد. قرار بود استفاده‌های دیگری برای مهمانان خارجی و تشریفات استفاده شود که از آن هم عدول کردند.

فتاح در این برنامه خبرداد: ما می‌خواهیم کاخ مرمر را به یک موزه در شأن ملت شریف تبدیل کنیم و امیدواریم تا این‌موزه دهه فجر آماده شود. در داخل محوطه و کاخ اشیایی به نمایش گذاشته خواهد شد که جزو افتخارات ماست که مردم از آن بازدید و استفاده کنند.

ماجرای نامه هاشمی به فتاح درباره کاخ مرمر

پس از اظهارات فتاح در برنامه تلویزیونی محسن هاشمی رفسنجانی، پسر ارشد آیت الله واکنش نشان داد و گفت: نامه ای به صورت خصوصی به ایشان نوشتم و از ایشان گله کردم.

وی ادامه داد: من می دانم که ایشان ناخواسته این صحبت ها را گفتند و امروز هم تلفنی با ایشان صحبت خواهم کرد تا سخنانشان را تصحیح کنند.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران گفت: اگر این سخنان تصحیح نشود من هم صحبتی خواهم کرد و از آیت الله هاشمی دفاع خواهم کرد و برخی مطالب را می گویم.

مجمع به ساختمان قدیم مجلس رفت

این حواشی در حالی مطرح شد که اساسا این کاخ نه تنها در اختیار مجمع تشخیص مصلحت نظام، بلکه در اختیار بنیاد مستضعفان هم نباید باشد. سازمان میراث فرهنگی می گوید همه اجزای این کاخ ثبت شده است باید در اختیار سازمان میراث قرار بگیرد.

در همین رابطه مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره حواشی کاخ مرمر توضیحاتی داده تا تاکید کند پس از درگذشت آیت الله هاشمی، مجمع تصرفی در این کاخ تاریخی نداشته است.

در این توضیحات آمده است که «پس از رحلت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی، دبیر مجمع تشخیص نامه‌ای در خصوص محل برگزاری جلسات مجمع به محضر رهبر انقلاب نوشتند و تقاضا کردند که جلسات مجمع به ساختمان مجلس قدیم منتقل شود. رهبر معظم انقلاب با پیشنهاد دبیر مجمع موافقت کردند و طی دوسال گذشته هیچ کدام از روسای مجمع در آن ساختمان مستقر نشدند و هیچ جلسه‌ای از مجمع در آنجا تشکیل نشده است. لذا با هماهنگی ریاست وقت بنیاد مستضعفان، با وجود آنکه تنها بخشی از ساختمان قدیم مجلس در اختیار مجمع قرار گرفت، مجمع تشخیص، مجموعه‌ی کاخ مرمر را به بنیاد تحویل داد و از اردیبهشت سال ۹۷ جلسات مجمع در مکان جدید برگزار گردیده است.»

به این ترتیب کاخ مرمر حالا به موزه ای تبدیل شده که ادوار مختلف تاریخ را در دل جای داده است. زمین این کاخ مربوط به خاندان فرمانفرمایان قاجار است. ساختمانش مرتبط با دوره پهلوی اول بوده و جلسات مربوط به یکی از پرنفوذترین شخصیت های تاریخ پس از انقلاب نیز در آن تشکیل می شده است. حالا این کاخ با این ویژگی منجصر به فرد در اختیار مردم است تا به آن رفت و آمد کنند و با بخشی از تاریخ معاصر ایران آشنا شوند.

نویسنده: مصطفی انتظاری هروی

17

شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

نظرات شما - 43
  • وحید زمانی
    0

    امان از اینهمه بگم بگم

  • کاخ نشین
    0

    یعنی تصمیمات مهم کشوری و بین المللی کشور در این کاخ گرفته میشده ، یعنی کسی که خوی کاخ نشینی پیدا کنه میتونه درباره مردم تصمیم درست بگیره . ما که نمیدونیم خدا دانا تر است

  • عبدالله 2
    0

    پناه برخداازاین دنیای فانی .

  • رضایی
    0

    ممنون آقای فتاح

  • رهگذر
    0

    عجب سرگذشتی داشته این کاخ از شاهان مختلف صفویان قاجاریان پهلوی و اکبرشاهیان در آن رد پایی پیدا می شود بیخود نبود عوام می گفتند اکبر شاه حق داشتند جز کسی که خوی شاهی داشته باشد میل به بهره برداری از کاخ شاهان ندارد

    نظرات شما -
    • مریم
      0

      آفرییییییین. درست زدی به هدف. اکبرشاه. خخخخخخ

  • مریم
    0

    جناب محسن هاشمی، لطفا به جناب فتاح گله نکنید. مردم از همه چیز آگاهند. پدر شما برخلاف آموزه های دین و روحانیت، یک زندگی اشرافی را پذیرفته بود بدون اینکه بداند مابقی مردم چطور زندگی می کنند. کسانی بودتد که برای نظام خیلی بیشتر از پدر شما زحمت کشیدند، زندگی و مرگشون هم در همین راستا بود، زندگی ساده با خط مشی دین داشتند. جایی عکس پدرتون رو با عکس سردار شهید سلیمانی کنار هم دیدم و تعجب کردم . نمی دونم چه تشابهی بین ایندو بود که این عکس ایجاد شده بود. قطعا مغرضانه و مرض انگارانه بود. چون هرکسی برای بالا رفتن در چشم مردم خودش رو به سردار با عزتمون می چسبوند.. پدر شما در کاخ زندگی می کرد در حالی که سردار در یک خانه معمولی . پدر شما طبق خاطراتش با خانواده به جت اسکی میرفت درست همانجایی که شاه و فرح می رفتند ولی سردارشهیدمون در جنگ بود. پدر شما در استخر فرح و در حال تفریح فوت کرد درحالی که سردار عزیز ما در جنگ و در غربت تکه تکه شد. جناب هاشمی خدا هم به سردار عزتی داد که به پدر شما و امثالش نداد و نخواهد داد. مردم احمق نیستند. به جناب فتاح گله نکتید. خدا از سر پدرتون ، خانواده تون و امثال شما بگذرد که به دین و کشور و ملت خیلی بد کردید..

    نظرات شما -
    • فرناز
      0

      احسنت به شیری که خوردی مریم خانم. دست مریزاد.

    • محمد
      0

      أحسنت حرف دل خیلی از ما ها رو زدی خدا امثال شما را بیشتر کنه و خیر زیاد در دنیا و آخرت نصیبتون کنه

  • اشرافی
    0

    رفسنجانی ها کلا زندگی اشرافی دارند و اشرافیند و اشرافیت را رواج هم دارند و همه میدانند لازم نیست کسی کتمان کنه......

    نظرات شما -
    • فرناز
      0

      احسنت. البته بعد از وفات امام اشرافی شدند قبلش جرات نداشتند.

  • محمد
    0

    بیخود نیست که امام ایشون رو به رهبری انتخاب نکردن

  • رنجبر
    0

    سلام فی الحال آقای فتاح شخسیت سالمیست تاکه فردا چه بازیکند روزگار.وقتی ۹۰درصد مجلسیهای ماودولتی های مادزدو مرتشی وبیت المال خورن وپا روی دین وخون شهدا میزادن خداوقانون خدا براشون نامفهومه بعیدنیست فردا کاخ مرمرراهم بفروشن یابنام خود بزنند.

  • ابراهیم
    0

    چهره ماندگار سردارسازندگی با اراجیف بی ارزش مخدوش نمیشود. وضع مملکت رو بعد فوت این اسطوره بیشتر بررسی کنید شاید به ارزش واقعی این وزنه انقلاب پی ببرید. روحت شاد سردار

    نظرات شما -
    • فرناز
      0

      بیشین بابا! واسه تو شاید اسطوره بوده حتما جیباتو حسابی پر کرده! اسطوره حاج قاسم سلیمانیه اسطوره کسیه که خودشو برای رفاه مردم و برای ناموس مردم و برای کشورش فدا می کنه نه برعکسش! خوی کاخ نشینی و عشرت طلبی رو این اقا باب کرد. درست در دوران ایشون گرونی ها و اختلاس ها شروع شد در دوران ایشون بود که یه عده دستشون رفت تو جیب مردم و بیت المال.

  • ن
    0

    حاکمان دستانی دراز دارند کشیشان زبانی دراز و مردم گوش هایی دراز هاینریش هاینه

    نظرات شما -
    • الی
      0

      اخوندها هم جیب گشاد ...

  • کله خور
    0

    از كله پاچه خورى تا پاچه خوارى! سال ٥٣ حقوق يك افسر جزء در بدو استخدام ماهيانه ١٣٠٠ تومان بود. در آن زمان قيمت يك دست كله پاچه ٦٥ ريال بود. يعنى فردى با آن حقوق ميتوانست ٢٠٠ دست كله پاچه بخرد! حالا يك دست كله پاچه ٥٠ هزار تومن است! همان كارمند بايد ماهيانه ١٠ ميليون تومان دريافت كند تا پا به پاى تورم پيش رفته باشد و همان قدرت خريد را داشته باشد! حالا ميفهمم كه اون زمان مردم چقدر "كله خر" بودن! ينى چقد زياد ميتونستن كله بخرن و توانايى كله خريشان بيشتر از الان بود. اما اين روزها به دليل فقر مالى و نبود قدرت خريد " كله پاچه"، ملت دست از "كله خرى" و "كله خورى" كشيده اند و فقط "پاچه خوارى" ميكنند...

    نظرات شما -
    • سید
      0

      چی میگی .. کلا با کی کار داری دقیقا؟؟؟؟

    • ک
      0

      خواستم ببینم پاچه خوار کیه و کی صداش درمیاد ...وضعیت مردم قبل از رفسنجانی و بعدش رو مقایسه کردم

  • فرشته راستی
    0

    آخه من تعجب میکنم که چرا رهبری تا این حد سکوت کردن که بیت المال دست اینا باشه واقعا که

    نظرات شما -
    • وحید
      0

      چون هرکس از انقلاب سهم خودش رو برداشته ایشون شاید چیز دیگه نسیبش شده که ما نمیدونیم ولی پسر آقای هاشمی باخبرند واسه همین تهدید کردن

    • فرناز
      0

      آقا وحید پسرش شکر خورده! این طایفه خیلی پررو هستند. برادرش غارتگر بیت الماله. باور کنید تمام اشیاء تاریخی همین کاخ رو می خواسته از کشور خارج کنه که گرفتنش. بازم به این طایفه رای دادن تو شورای شهر تهران داره جولان میدن! رهبر جلوی چند نفرو بگیره؟ برادر این برادر اون پسر این پسر اون دختر این دختر اون. یه لشکرن واسه ی خودشون. ما باید از خودمون گله کنیم با این که در مناظره های انتخاباتی گند اختلاساشون دراومد بازم مردم به این دارو دسته رای دادن. (قوه ی اجرایی کنونی مورد حمایت اکبر شاه بود)

  • ناصر
    0

    من نمیدانم چرا شخصی که بنام اسلام و دفاع از مستضعفان و دوری از کاخ نشینی انقلاب کرده ولی 25 سال از عمرش در کاخ شاه زیسته ، هنوز اصرار دارید بگید آیت الله هاشمی رفسنجانی.

    نظرات شما -
    • نسترن
      0

      آیت الله = نشانه ای از خدا لابد رفسنجانی نشانه ای از خدا روی زمین ک ما مردم باید از ایشون الگو بگیریم

  • مینا ....
    0

    مگه خیلی عجیبه که توی کاخ مرمر زندگی میکرده مگه بقیه بزرگان چطوری زندگی میکنن فقط فقط فقط کسانی که اظهار نظر میکنن کمی تحقیق کردن در مورد بزرگان متوجه زندگیای اشرافی بزرگان میشن و در مورد یک نفر فقط اظهار نظر نمیکنن ، لطفا کمی از زندگی اشرافی و بقیه کاخ های دیگه بگید ما فقط میشنویم و نظر میدیم وگرنه دیگه کاره ی نیستیم

    نظرات شما -
    • فرناز
      0

      بله خیلی عجیبه که آدم انقلاب کنه و رهبرش کاخ نشینی و خوی کاخ نشینی رو مذمت کنه بعد یکی از سردمداران بعد از وفات ایشون بپره توکاخ و 25 سال زندگی کاخ نشینی داشته باشه. اون بزرگان که شما میگی مسلمان نبودن مگه پیامبر ما تو کاخ زندگی می کرد!

  • الهام
    0

    این حکومت مردم رو طوری بار اورده که ملت خودش رو مستحق ذلت بدونه ،اگر مردم ما هشیار بودند و ازادی ثروت صلح ارامش رو که اساسی ترین نیاز بشریت هست رو حق خودشون میدونستند و از اول اجازه نمیدادن که ازشون در نهایت زیرکی و فریب سوئاستفاده بشه الان اینجا به این اقا که بهش میگن اکبر شاه فحش نمیدادن ..خودشون هم میتونستند هزار تا کاخ از این بهتر داشته باشن ولی من قاطعانه میگم مردم خودشون انتخاب کرده اند که الان شرایط مملکت همین که میبینیم باشه چون سطح اگاهی وشعورمون همین قدره ..تقصیر هیچ بنی بشری هم نیست

    نظرات شما -
    • فرناز
      0

      این دار و دسته که الانم داریم از دستشون می کشیم قشر متوسط و فقیر جامعه رو له می کنن این شیوه ی حکوت داریشونه. فقط برای قشر مرفه خوبن. با شما موافقم هر چند خودم به اینا رای ندادم ولی خیلی ها بهشون رای دادن و همه رو گرفتار کردند

  • رضا
    0

    خدا لعنتش کنه عاشق پُست و مقام و مادیات و دنیا بود ولی میگفت خوشا بحال آنانی که در فکر مادیات نیستند.

  • حسینی - د
    0

    انشاء الله که اشتباه کنم ولی یکی از خطرات آینده کشور وانقلاب همین آقا محسن می باشد. خیلی با سیاست جلو می رود.ضمناً سردار سازندگی یک لقب فریبنده بود زیرا فرآیند سیاست های غلط اقتصادی دوره سازندگی نتیجه اش شرایط فعلی می باشد.

  • کاربر ناشناس
    0

    ففقطی انسان میمیره روزقیامت سوال نمیکنند درکاخ مرمربودی یادرکپر یا کلبه درویشی ا ول میپرسد ایا درکوچه یاخیابان دست یتیمی ویافقیری یا پیرمردیاپیرزنی گرفتی حساب میایددستت میگویی شرمنده

  • پرویز
    0

    رژیم سابق آنقدر گذاشته که نمیدونیم چقدر بخوریم.!

    نظرات شما -
    • فرناز
      0

      جالبش اینه که اون رژیم با فسادهای زیادی که داشته بازم کاخ مرمرو موزه کرده تا مردم بازدید کنن بعد این کاخ شده ملک شخصی اونم برای 25 سال! خجالتم خوب چیزیه.

  • ناشناس
    0

    چه راحت تهمت میزنن،،بد وبیراه میگن،،افترا می بندن...بازهم خودشونو مسلمان وشیعه علی ع میدونن ....وای بحال ما وای بحال ما....اگه دین ندارید. آزاد مرد باشید. ......

    نظرات شما -
    • فرناز
      0

      پس 25 سال من تو کاخ زندگی می کردم یا شما تو استخرش شنا می کردید؟ یا پسر قلی خان بوده که اموال بیت المال رو غارت و قصد خروجش از کشورو داشته. شما هم سرتونو از زیر برف بیارید بیرون شاید حقیقتو ببینید!

  • احمدی
    0

    اینکه به صراحت گفته میشه کاخ در اختیار مرحوم هاشمی بوده درست نیست چون در اختیار مجمع بوده خوب است افراد بادین وتقوا رعایت انصاف را بکنند

    نظرات شما -
    • فرناز
      0

      پس کجا زندگی می کرده؟ تو جنوب شهر تهران؟ توکاخ مرمر بوده دیگه. موقع تفریح تو استخر فرح هم فوت کرده.

  • روزگار
    0

    خدا بیامرز عاشق ملت ساده لوحی بود که به خاطر اینکه خودش و بغل دستیش به جاه و مقام بینهایت برسند 8سال جوونهای این سرزمین رو فرستادند دم تانک و موشک ،،شعار مرگ مرگ انداخت سر زبون مردم ، با جون و دل از تحریم ها حمایت کرد و راه رو برای این عده ایکه الان سیری ناپذیر هستند و تمام سرمایه های انسانی و ثروتهای ملی رو به نابودی کشوندند هموار کرد ،حقش هم گذاشتن کف دستش هرچند خیلی ناچیز....

  • ع ف
    0

    خدا عاقبت همه ما را به خیر بگرداند که اینطور گناه دیگران را می شوییم

  • علی حسینی
    0

    مردم را دوشیدند

  • علی کاتی
    0

    والا چی بگیم،وقتی میگن شاهان همه رفتند کاخها بجای مانده شاه و گدا مردند دنیا بجا مانده ،اگه حساب اخر تو میکردن حتی در کاخ هم رد نمیشدن

  • علی کاتی
    0

    اخه من نمیدونم چرا بعضیها این قد تو حاشیه رفتن رو دوست دارن،مگه همین کاخ مرمر غنیمت انقلاب و مال بیت المال و مربوط به مردم نبوده .خوب مسعولین هم بخاطر اینکه نخان باز از پول بیت المال هزینه ساختمان کنن از همین کاخ برای اداره امور مردم استفاده کردن این مکان که اداری بوده محل سکونت مرحوم رفسنجانی که نبوده چه ایرادی داشته مگه

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    اخبار سایر رسانه ها

      نظرسنجی
      به نظر شما "مهمترین افشاگری سال" کدام افشاگری بود؟