در همه دانشگاه‌ها به علت نزدیک شدن ۱۶ آذر نگرانی وجود دارد، شاه فرمودند: قطعاً تحریک روس‌هاست؛ شما دستور سخت‌گیری بدهید

در خاطرات علم آمده است:

صبح شرفیاب شدم. عرض کردم: «دیشب در مهمانی منزل اردشیر زاهدی که توسط والاگهر مهناز به افتخار سناتور گلدواتر داده شده بود، با سفیر آمریکا در مورد قیمت نفت که به ناوگان آمریکا در اقیانوس هند داده خواهد شد، صحبت کردم که به هر صورت، چون مقدار آن زیاد ماهیانه پانصد هزار بارل، آن هم از فرآورده‌های مختلف و برای مدت طولانی است، ما دیگر نمی‌توانیم مثل نفتی که برای یک دفعه در چند روز گذشته دادیم، به قیمت داخلی بدهیم. باید قیمت روز باشد. او هم با گشاده‌رویی قبول کرد. حتی من گفتم مگر شما قیمت فانتوم‌ها را که به ما می‌فروشید به قیمت سه سال قبل می‌دهید؟ در مورد آمدن هواپیما‌های P-۳ از این ناوگروه به بندرعباس هم باز تأکید کردم که باید به عنوان تعلیم خلبان‌های ایرانی باشد اگر هواپیمای دیگری از اروپا برای کمک به این [ناوگروه]می‌آید باید به عنوان مانور مشترک باشد و خیلی کم و به ندرت بیایند وگرنه بهانه به دست روس‌ها می‌دهیم که علاوه بر اعتراض به ما که به حق هم خواهد بود، فوری از هندی‌ها پایگاه بخواهند.»

عرض کردم: «سفیر آمریکا گفت: به عرض برسان که موضوعی را که چندی قبل فرموده بودید که چطور محافل آمریکایی از فساد در ایران اظهار نگرانی می‌کنند؟ این گزارشات را که می‌دهد؟ (البته منظور اعلیحضرت این بود که به او حالی کنم که خودت می‌دهی). گفت: من تحقیق کردم ابداً چنین چیزی نیست.» فرمودند: «پس چطور این حرف را کیسینجر به اردشیر زده است؟...» به هر صورت فرمودند: «عجب حرف مضحکی است؛ کشوری که در آن رئیس‌جمهور و معاون رئیس‌جمهور به جرم فساد محاکمه می‌شوند، به ما بگویند فاسد. به علاوه کدام فاسد؟ معاملات نظامی که تمام بر پایه دولت به دولت و F.M.S است. اگر در معاملات تجاری هم کسی منفعت نکند که معامله نمی‌کند.» عرض کردم: «اعتنا نفرمایید. البته باید سخت‌گیری بشود، ولی انسان نباید فکر خودش را به این حرف‌ها مشغول بکند. ولی در ادارات دله‌دزدی هست و در سطح بالا از معاملات و قرارداد‌ها استفاده می‌شود. اما البته قابل مقایسه با آمریکا و حتی اروپا نیست. آن‌ها خیلی فاسدتر هستند. بعد سفیر هم عرض می‌کرد که سیاست نفتی شاهنشاه به قدری غرب را تحت تاثیر قرار داده است که حدی بر آن متصور نیست و اصولا این حرف‌ها مطرح نمی‌باشد.» فرمودند: «بسیار خوب! حالا فرمانده نیروی دریایی را بخواه و با شرکت ملی نفت ترتیب قیمت روز را برای سوخت کشتی‌های آن‌ها بده.»

عرض کردم: «سفیر یمن پیش من آمد (سفیر صنعا) و می‌گفت: الان اگر با یمن جنوبی بجنگیم، قطعاً شکست می‌خوریم. شاهنشاه فکری برای ما بفرمایند. عربستان سعودی به خیال این‌که اگر ما قوی بشویم برای او خطرناکیم، کمک‌های پراکنده بی‌قاعده می‌کند. آن هم بیش‌تر مستقیماً به رؤسای عشایر. در صورتی که اگر به ما کمک کند، می‌توانیم یک ارتش حداقل دویست هزار نفری مجهز بکنیم.» فرمودند: «قابل تأمل است، در نظر داشته باش باید اقدام کنیم.»

عرض کردم: «باز سفیر عربستان سعودی پیش من آمده و اصرار دارد که به ولیعهد سعودی اجازه شکار هوبره بفرمایید، با آن‌که رسماً نوشتم نمی‌شود.» فرمودند: «دیگر اعتنا نکن.» عرض کردم: «دیشب جورج بال، معاون سابق وزارت خارجه آمریکا را که می‌دانید و می‌شناسید و حالا کار‌های خصوصی می‌کند، دیدنم آمد. وی برای واشینگتن‌پست و نیویورک‌تایمز مقالاتی می‌نویسد و معتقد بود که نیکسون باید کنار برود، چون یک سال دیگر انتخابات کنگره و سنا در پیش است و مسلما وضع نیکسون آبروی حزب جمهوری‌خواه را ریخته است و شدیدا اعضای حزب به او فشار خواهند آورد که کنار برود.» فرمودند: «منطق او صحیح است.»

عرض کردم: «یک ساعتی هم بررسی کلی کردیم.» تمسخرآمیز پرسیدند: «مثلا چی؟» من جدی عرض کردم: «راجع به مسئله خاورمیانه» و نظرات او را به عرض رساندم که «می‌گوید حالا آمریکا می‌تواند و باید به اسرائیل فشار بیاورد که عقب بکشد و سازمان ملل و قدرت‌های بزرگ کمک به این کار بکنند که این کار دائمی باشد...»

کار‌های جاری را عرض کردم و من‌جمله این‌که در همه دانشگاه‌ها، تهران، آریامهر و پلی‌تکنیک ناراحتی وجود دارد. ممکن است به علت نزدیک شدن ۱۶ آذر باشد که چند سال قبل در این روز سپهبد بختیار با قوای نظامی به دانشگاه ریخت و دو دانشجو را کشت و همه ساله خون سیاوش به جوش می‌آید، و یا علت دیگر داشته باشد که قابل امعان نظر است.» فرمودند: «فکر می‌کنم قطعاً تحریک روس‌هاست. تقریباً برای من روشن است. به هر صورت شما دستور سخت‌گیری بدهید...»

منبع: انتخاب

24