آقای بـــرگ ایران
«برگ درختان سبز در نظر هوشیار، هر ورقش دفتری است معرفت كردگار» برای ما اگر این بیت یادآور یكی از شعرهای سعدی باشد، برای حسین شاهی نشانه‌ای است كه تقویم زندگی‌اش را جور دیگری ورق زده؛ آنقدر كه معروف شود به آقای برگ ایران.
حسین شاهی معروف به آقای برگ ایران است و دلیلش هنرنمایی قابل تحسینش روی برگ ساده درختان باشد؛ همان برگ‌هایی كه همه ما بارها و بارها در طول روز می‌بینیم و بی‌تفاوت از كنارشان می‌گذریم، همان برگ‌ها به چشم این هنرمند، بهتر از صدها بوم نقاشی‌اند. اصلاً به همین دلیل است كه معروف شده به آقای برگ ایران. هنرمندی كه ایده نگارگری روی برگ را در سال 95 در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نام خودش به ثبت رسانده و آثارش هم در داخل كشور طرفدار دارند و هم خارج از آن.
ما حسین شاهی را همین چند روز پیش در یكی از غرفه‌های سالن 10 بیست و هشتمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی كشورمان دیدیم؛ غرفه‌ای پر رفت و آمد و شلوغ كه نشانی از حجره كوچكش در بازار چهارسو مقصود اصفهان داشت؛ پای حرف‌هایش كه نشستیم، ناخودآگاه رفتیم به میدان نقش جهان، از مسجد جامع عباسی گذشتیم و در هیاهوی صدای درشكه‌ها و صدای تكراری سم و شیهه اسب‌ها، لابه‌لای جمعیت هر روزه بازار رسیدیم به حجره‌اش؛ یك فضای یك متر در دو متری كه به زادگاه یك رشته جدید از صنایع‌دستی كشورمان تبدیل شده است؛ تابلو برگ‌های زیبای این هنرمند اصفهانی.
مینیاتور یكی از قدیمی‌ترین هنرهای ایرانی‌هاست؛ شما اما به‌عنوان یك نگارگر آمدید و با پیاده‌كردن این هنر روی برگ، آن را امروزی كردید. چطور این ایده به ذهنتان رسید؟
من برای اولین بار 40 سال پیش با نقاشی روی برگ آشنا شدم؛ آن موقع 27 ساله بودم و در سفری كه به كشمیر هندوستان داشتم نقاشانی را دیدم كه روی برگ نیلوفر آبی نقاشی می‌كردند، البته نقاشی آنها مینیاتور نبود؛ یك نوع نقاشی بومی بود از زندگی واقعی روستاییان همان منطقه. آن موقع من فقط این طرح‌ها را دیدم و دیگر به این موضوع فكر نكردم تا این‌كه با گذشت زمان ایده اجرای مینیاتور روی برگ درختان به‌ذهنم رسید كه برخلاف تصور اصلاً كار راحتی نبود و من برای اجرای این ایده، سه سال تمام آزمون و خطا داشتم تا این‌كه بالاخره سال 94 موفق شدم از اولین تابلو برگم رونمایی كنم.
تابلو برگ هم درست مثل هنری كه ابداع كردید، اصطلاح جدیدی است.
بله من از تابلو فرش الهام گرفتم و به مینیاتورهای روی برگ لقب تابلوبرگ دادم و با این كار، هنر تابلو برگ به صنایع‌دستی كشورمان اضافه شد.
چه برگ‌هایی قابلیت تبدیل‌شدن به تابلو برگ را دارند؟
فرقی نمی‌كند. همه برگ‌هایی كه خداوند خلق كرده می‌توانند به یك‌بوم نقاشی تبدیل شوند، من هم تجربه نقاشی روی اكثر برگ‌ها را دارم؛ از برگ پیچك و مگنولیا و برگ‌بو گرفته تا برگ تبریزی و برگ توت و بنجامین. تنها برگی که شاید نشود روی آن كار كرد برگ سوزنی‌شكل درخت كاج است. بجز آن روی برگ‌های دیگر می‌شود نقاشی كرد، به همین دلیل است كه می‌گویم این هنر، یك كار مشترك بین خالق و مخلوق است، بوم و رنگ‌آمیزی زمینه بوم یعنی خود برگ اثر خداوند است و نقاشی روی بوم اثر بنده خدا. به همین دلیل هم پای هر اثری، كنار امضای خودم یك برگ كوچك هم می‌گذارم كه به اعتقاد من نمادی از امضای خداوند است.
اولین تابلو را روی چه برگی كشیدید؟
اولین كار من كشیدن نقش شكارگاه روی برگ پیچك بود كه گواهی ثبت اثر در وزارت فرهنگ و ارشاد را دارد.
برگ‌ها را چطور انتخاب می‌كنید؟
اول این را بگویم كه من هیچ برگ سبز و زنده‌ای را از درخت نمی‌كنم و همیشه از برگ‌هایی استفاده می‌كنم كه روی زمین افتاده یا این‌كه روی درخت زرد شده و به اصطلاح به كما رفته‌اند و با یك تلنگر می‌افتند. بعد از جمع كردن این برگ‌ها، آنها را شسته و در هوای معمولی نگه می‌دارم تا رطوبت‌شان گرفته شود. بعد هم به مرحله انتقال آنها به لابه‌لای ورقه‌های كتاب می‌رسم. در این مدت كه برگ‌ها لای ورقه‌های كتاب هستند یك وزنه هم روی كتاب می‌گذارم و این پروسه با چندبار جابه‌جایی برگ بین ورقه‌های كتاب تكرار می‌شود تا این‌كه بالاخره شبیه یك مقوا می‌شود و اینجاست كه برای نقاشی آماده است.
بعد كشیدن مینیاتور را شروع می‌كنید؟
قبل از شروع نقاشی، موادی روی برگ می‌زنم كه آن را یك جورهایی مومیایی می‌كند و درحقیقت ماندگار می‌شود و باگذشت سالیان سال هم اتفاقی برای این برگ نمی‌افتد و اتفاقا رسیدن به این مواد و ماندگار كردن برگ همان آزمون و خطایی بود كه قبل از ارائه كارم داشتم. چون باید به این اطمینان می‌رسیدم كه رنگ از روی برگ‌ها نمی‌ریزد و بافت برگ سست نمی‌شود. چراكه در حالت عادی عمر برگ‌های خشك‌شده چه در قاب چه لای كتاب و ... خیلی زیاد نیست و با گذر زمان بافت برگ می‌پوسد و از بین می‌رود و فقط رگ‌برگ‌ها باقی می‌مانند و آنها هم درنهایت از بین می‌روند. در مرحله بعدی كار نقاشی روی برگ شروع می‌شود، البته باید این نكته را بگویم كه نمی‌شود روی برگ طراحی كرد و وقتی قلم را داخل رنگ می‌زنیم باید نقش مورد نظر را روی برگ بكشیم و دیگر طراحی وجود ندارد و به صورت ذهنی است و نقاش باید از مهارت كافی برای این كار برخوردار باشد.
برگ‌ها را از كجا تهیه می‌كنید؟
بیشتر از شهر خودم اصفهان. بعضی‌ها را هم در سفرهایی كه به ماسوله دارم از آنجا تهیه می‌كنم. اگر ماسوله رفته باشید حتما درخت بلوط ابتدای ورودی ماسوله را دیده‌اید. این درخت برگ‌های بسیار زیبایی دارد و من سعی می‌كنم حوالی پاییز به این شهر سفر كنم و برگ‌های ریخته پای درخت را جمع كنم.
برگ‌های سالم را انتخاب می‌كنید؟
نه لزوما سالم. خیلی وقت‌ها برگی را انتخاب می‌كنم كه بر اثر حادثه‌ای آسیب دیده مثلا گوشه‌هایش سوخته ... من در این نقاشی این گوشه‌های سوخته را به كوه تبدیل می‌كنم.
نقاشی روی برگ چقدر زمان می‌برد؟
اصولاً من یك كار را شروع نمی‌كنم و به نیت عدد هفت كه عدد مقدسی است برای مثال هفت بار طواف دور كعبه كه نشانه‌ای از دین‌مان است یا هفت خوان رستم كه نشانه‌ای از فرهنگمان است به طور همزمان نقاشی را روی هفت برگ شروع می‌كنم و كار را جلو می‌برم. به طور معمول اگر مشكلی پیش نیاید و هر روز هشت ساعت وقت بگذارم حدوداً سه روز طول می‌كشد تا كار نقاشی تمام شود.
منبع: جام‌جم
24
