آثاری که حرام می‌شوند

شهلا انتظاریان با بیان‌ این‌که سهل‌انگاری در ترجمه ادبیات کودک بیشتر از تألیف است، می‌گوید: آشنایی نداشتن برخی از مترجمان با دایره واژگانی کودکان و آشنا نبودن آن‌ها با ادبیات کودک گاهی باعث می‌شود یک اثر خوب و شایسته برای کودکان حرام شود.

آثاری که حرام می‌شوند

این مترجم ادبیات کودک و نوجوان، درباره سهل‌انگاری در ادبیات کودک و این‌که برخی فکر می‌کنند نوشتن در حوزه ادبیات کودک کار راحتی است و با نوشتن چند جمله کودکانه می‌توانند صاحب‌نام شوند، اظهار کرد: این موضوع مسئله بسیار مهمی است اما به نظرم در حوزه تألیف کمتر است زیرا ترجمه آسان‌تر گرفته می‌شود تا تألیف. از طرفی در تألیف با توجه به نیاز به تصویرگری، ناشران باید هزینه بیشتری پرداخت کنند بنابراین دقت بیشتری هم صورت می‌گیرد.

او با بیان این‌که در حوزه ترجمه ادبیات کودک سهل‌انگاری بیشتری دیده می‌شود، گفت: خیلی از دوستانی که به زبان انگلیسی آشنایی دارند به صرف این‌که ادبیات کودک و واژگانش ساده و قابل درک است اقدام به ترجمه چنین کتاب‌هایی می‌کنند، در صورتی که در ترجمه ادبیات کودک، مترجم باید سه نکته اساسی را در نظر داشته باشد؛ زبان مبدأ، زبان مقصد و آشنایی با ادبیات کودک. در عصر حاضر به واسطه تکنولوژی و امکانات فراوان، جوانان آشنایی بیشتری با زبان انگلیسی دارند و به همان میزان زبان فارسی‌شان ضعیف‌تر شده است. برخی از مترجمان هم با دایره واژگان کودک آشنایی ندارند و گاهی در ترجمه‌هایی که شتاب‌زده هم هست از واژگان مناسب کودک استفاده نمی‌کنند و این استفاده نکردن باعث می‌شود کودک از خواندن کتاب آن لذتی را که باید ببرد، نبرد.

انتظاریان سپس خاطرنشان کرد: از طرفی ما در ترجمه کتاب‌های کودک رسالت آشنایی بچه‌ها با زبان فارسی را هم به عهده داریم پس باید واژه‌ها را طوری انتخاب کنیم که هم به دایره واژگانی کودکان کمک کنیم و هم موضوع را برای آن‌ها قابل درک و جذاب کنیم. زمانی‌که این موضوع اتفاق نمی‌افتد هم به اثر ضربه می‌زنیم و هم مخاطب‌مان را دست‌کم می‌گیریم. گاهی یک اثر خوب و شایسته برای کودکان به خاطر رعایت نکردن مواردی که گفته شد، حرام می‌شود؛ کتاب خیلی جذاب است اما در ترجمه یک چیز دست‌ و پا شکسته‌ای به عمل می‌آید که زیبایی‌شناسی و جذابیت اثر را کم می‌کند.

او در ادامه به مترجمان جوان که می‌خواهند وارد ادبیات کودک شوند، توصیه کرد در وهله اول با ادبیات کودک آشنا شوند و از آن شناخت داشته باشند و دایره واژگانی کودکان را بشناسند و مطابق با آن‌ها کتاب‌ها را ترجمه کنند.

انتظاریان تاکید کرد: متأسفانه الان به خاطر مسابقه‌ای که بین ناشران مختلف برای انتشار هرچه‌ سریع‌تر کتاب‌ها به ویژه کتاب‌های برتر جهان وجود دارد، شاهد شتابزدگی و پایین بودن کیفیت ترجمه کتاب‌ها هستیم.

این مترجم ادبیات کودک و نوجوان درباره این‌که به نظر می‌رسد ادبیات کودک در بین متولیان فرهنگی جدی گرفته نمی‌شود، بیان کرد: توجه به کتاب‌ کودک و جدی گرفتن آن موجب ارتقای آن می‌شود؛ مسلما مانند هرچیز دیگری تشویق تأثیر مهمی در رشد کیفی آثار داشته و خواهد داشت. در سال‌های اخیر شاهد حرکت‌هایی در حوزه ادبیات کودک بودیم مثلا دانشگاهی شدن این رشته؛ چیزی که قبلا نداشتیم. دانشگاه‌هایی مانند علامه طباطبایی، بهشتی و شیراز برنامه‌، همایش‌ و نشست‌هایی در ارتباط با حوزه ادبیات کودک برگزار می‌کنند که این اتفاق خوبی است.

او با اشاره به کم شدن جایزه‌های ادبی کودک، گفت: در دهه ۷۰، کتاب سال کودک و نوجوان داشتیم و کانون پرورش فکری خیلی فعال‌تر به کتاب‌های کودک توجه می‌کرد. جایزه «سلام بچه‌ها» را داشتیم که جایزه مهمی در بخش ادبیات کودک بود و کتاب‌های مختلف را بررسی و از پدیدآورندگان آن‌ها تقدیر می‌کرد. در قم جایزه کتاب سال مخصوص کودک و نوجوان دایر شد که متولیان آن متولیان جایزه «سلام بچه‌ها» بودند که بیش از یک سال ادامه نیافت و الان این‌ها را نداریم. درباره حذف جایزه‌های ادبی کودک ممکن است عامل‌های مختلفی موثر باشند؛ از جمله شرایط اقتصادی، اما واقعیت این است که این‌ها کم شده و هرچه کمتر به این مسائل پرداخته شود و فقط سود اقتصادی ناشی از انتشار کتاب در میان باشد مانند اتفاقی که الان رخ داده و همه از ناشران بزرگ‌سال تا ناشران کمک‌درسی وارد این حوزه که تخصص‌شان نیست شده‌اند، می‌افتد و آشفتگی بازار کتاب به ویژه بازار ترجمه و بی‌کیفیتی کتاب‌ها بیشتر می‌شود.

شهلا انتظاریان درباره پیشنهادهایش برای تقویت رشته ادبیات دانشگاهی، اظهار کرد: مسئله دانشگاهی شدن رشته ادبیات کودک از دانشگاه شیراز شروع شد. همایش‌هایی از دو دهه پیش برگزار می‌شد که الان کمرنگ شده است. مسئله جدی گرفتن ادبیات است. جامعه ما بیشتر به مدرک‌گرایی اهمیت می‌دهد. دانشگاهیان ما اگر می‌خواهند وارد حوزه ادبیات کودک شوند لازم است این حوزه را جدی‌تر بگیرند و فقط این‌گونه نباشد که ادبیات کودک در جهان در حال رشد است. ما نباید عقب بمانیم.

او خاطرنشان کرد: همچنین لازم است دانشگاهیان با نهادهایی مانند شورای کتاب کودک و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان ارتباط بگیرند و با آن‌ها همکاری داشته باشند؛ کسانی که در شورای کتاب کودک هستند اگرچه مدرک دانشگاهی ندارند اما در دانشگاه شورای کتاب کودک بزرگ شده و تجربیات خوبی دارند. دانشگاه نباید به صورت مستقل روی ادبیات کودک کار کند چون اگر از این کمک‌ها برخوردار نشود رشدش خیلی کند خواهد بود یا راه‌هایی که سایرین رفته‌اند دوباره باید از نو شروع کنند. چه کاری است که این کار انجام شود؟ ما می‌توانیم با همفکری نهادهای مختلف حرکت و برنامه‌های درستی برای این موضوع داشته باشیم.

منبع: ایسنا

24

شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    اخبار سایر رسانه ها