چگونه آسمان شب را بخوانیم؟!

ما می‌توانیم ستاره‌های بسیاری را در آسمان شب ببینیم و آنقدر تعداد آن‌ها زیاد است که نمی‌توانیم آن‌ها را بشماریم. در زمان‌های قدیم، مردم الگو‌هایی خیالی از گروه‌هایی از ستارگان می‌کشیدند که امروزه ما آن‌ها را صور فلکی می‌نامیم. چگونه بتوانیم رایج‌ترین صور فلکی را در آسمان شب تشخیص دهیم؟ چگونه یک زن زنجیر شده را در آسمان پیدا کنیم؟

دب اکبر - Ursa Major

از بین ۸۸ صورت فلکی آسمان، بدون شک دب اکبر معروفترینِ آن‌هاست. حتی مردمی هم که ارتباطی با نجوم و آسمانِ شب ندارند، نام آن را شنیده‌اند. دب اکبر یا خرس بزرگ (ملاقه بزرگ)، از بزرگترین صورت‌های فلکی آسمان است که در نیمکره شمالی آسمان قرار دارد. موضوع جالب درباره این صورت فلکی این است که بسیاری از تمدن‌های مختلف کهن و قدیمی، این صورت فلکی را به عنوان یک خرس بزرگ ماده ترسیم کرده اند. موقعیت این صورت فلکی در آسمان بهار، بالا و در آسمان پاییز در پایین قرار دارد. بر اساس افسانه‌ها این خرس در پاییز به دنبال جایی برای خواب زمستانی می‌گردد.

دب اصغر - Ursa Minor

برای دیدن این صورت فلکی نیاز است تا ملاقه دیگری را در آسمان پیدا کنید. البته اینبار باید ملاقه کوچکتر را پیدا کنید. ستاره اصلی در این صورت فلکی، پولاریس است که همچنین به عنوان ستاره قطبی نیز شناخته می‌شود. این ستاره مسیر درست و حقیقی شمال را برای کسانی که در نیمکره شمالی قرار دارند را نشان می‌دهد. همچنین این ستاره ابتدای شروع دب اصغر را نشان می‌دهد. دریانوردان قبل از GPS از ستاره قطبی برای جهت یابی در آسمان استفاده می‌کند.

ارابه ران - Auriga

این صورت فلکی در اساتیر یونانی اغلب با پهلوان یونانی "اریک فونیست" شناخته می‌شود که ارابه اسب را اختراع کرد. بهترین زمان برای دیدن این صورت فلکی، غروب‌های زمستان است.

ذات الکرسی - Cassiopeia

این صورت فلکی، نام ملکه در اسطوره شناسی یونانی است. او با زیبایی منحصر به فردش مشهور بود. برای آن‌هایی که در قسمت‌های شمالی سیاره زمین زندگی می‌کنند این شانس وجود دار تا ذات الکرسی را در آسمان شب ببینند، مخصوصا از ماه مهر تا آذر. این صورت فلکی توسط ۵ ستاره تشکیل شده است و به خاطر اینکه شکل حرف W انگلیسی است به راحتی قابل تشخیص است.

زن بر زنجیر - Andromeda

"کفوس" پادشاه اتیوپی و همسر خودپسندش " کاسیوپیا " دختر بسیار زیبایی به نام " آندرومدا " داشتند. روزی ملکه خدایان را از خود رنجاند و آن‌ها را آزرده خاطر کرد، به این ترتیب که ادعا کرد، دخترش زیباتر از " نرایدین" دختر " نرویس" خداوند دریا‌ها است. به دستور پوزایدون حکمران دریا‌ها برای جلوگیری از ویرانی سرزمین کفوس توسط هیولایی آتشین، آندرومدا به صخره‌ای زنجیر شد تا توسط کتوس هیولای دریا خورده شود. هیولای دریایی به زودی پدیدار شد و می‌خواست " آندرومدا " را در چنبره بگیرد، ولی درست در همان لحظه " برساوش" (برساوش پسر زئوس) پهلوان، که او نیز به شکل صورت فلکی در آسمان قرار دارد، از راه رسید. برساوش، شاهزاده خانم را که بعد‌ها همسر او شد، نجات داد.

این صورت فلکی توسط ۱۶ ستاره اصلی شکل گرفته است. کهکشان آندرومدا داخل همین صورت فلکی در حدود ۱۰۰۰ سال پیش توسط یک منجم مسلمان ایرانی به نام عبدالرحمن صوفی کشف شد.

برساوش - Perseus

برساوش همان پهلوانی بود که آندرومدا را نجات داد. آن‌ها بعد‌ها ازدواج کردند و صاحب ۶ فرزند شدند. بهترین زمان برای دیدن این صورت فلکی حدفاصل بین ماه‌های شهریور تا فروردین است.

شیر - Leo

صورت فلکی شیر یکی از صور فلکی زیبای آسمان شب است که به دلیل قرار گرفتن در دایره البروج از اهمیت خاصی در میان صور فلکی برخوردار است. این صورت فلکی دارای قدمت بسیار زیادی است چرا که در عهد باستان، در ملل گوناگونی، چون: ایران (پارس) , بابل، سومر، روم و یونان شناخته شده بوده است. در نیمکره شمالی بهترین زمان برای دیدن این صورت فلکی خرداد ماه است.

گاوران - Boötes

این صورت فلکی بادبادک مانند، نمایش دهنده پیکر مردی است که به دنبال خرس بزرگ می‌دود و دارای اسطوره‌های کهن متعددی نیز می‌باشد در افسانه‌ای یونانی، گاوران همان ایکاروس است، مردی آتنی که رمز شراب سازی را به ایزد شراب، یعنی دیوناسیوس آموخته است. او به چند دهقان اجازه می‌دهد تا محصول او را بنوشند، اما لطف او نتیجه عکس می‌دهد و آن کشاورزان چنان با افراط می‌نوشند که تصور می‌کنند ایکاروس همان دیوناسیوس خدای شراب و میگساری است و او را به قتل می‌رسانند و به خاک می‌سپارند. اراگون، دختر ایکاروس، وقتی مطلع می‌شود که دهقانان چه بر سر پدرش آورده اند خود را به دار می‌آویزد. زئوس، دختر گاوران را به بهشت می‌فرستد.

این صورت فلکی در فصل بهار در نیمکره شمالی و در پاییز در نیمکره جنوبی قابل مشاهده است. گاوران یکی از بزرگترین صورت‌های فلکی در آسمان است و برای پیدا کردن آن در آسمان کافیست ستارگان دسته خمیده‌ی دب اکبر را دنبال کنید تا به ستارۀ درخشان قرمز رنگ و پر نوری که به آن آرکتوروس یا نگهبان شمال می‌گویند، برسید.

منبع: برترین ها

1980