کدام گونه از اسب‌های وحشی تاکنون رام نشده اند؟!

اسب ها نیز همانند سایر حیوانات دارای گونه های مختلفی هستند که برخی از آن ها به نام اسب های وحشی شناخته شده اند ، اسب‌هایی که هرگز اهلی نشده‌اند و حال براساس مطالعات گفته می شود که نسل این اسب ها منقرض شده است، که در همین راستا باشگاه خبرنگاران جوان اقدام به جمع آوری اطلاعاتی پیرامون این موضوع کرده است.

آیا تمام اسب‌های وحشیِ جهان منقرض شده‌اند؟!

طبق مطالعه‌ای که بصورت غیرمنتظره‌ به بازنویسی تجزیه و تحلیل جدیدی از DNA اجداد شجره اسب‌ها پرداخته است، مشخص شد که تمامی اسب‌های وحشی جهان منقرض شده‌اند. این مطالعه که در مجله ساینس منتشر شده نشان می‌دهد اسب‌های "شوالسکی" (تاخی) که پیشتر تصور می‌شد آخرین گونه از اسب‌های وحشی باقی مانده روی زمین است در واقع اسب‌های اهلی بوده‌اند که از چنگ صاحبان خود فرار کرده بودند.

این مطالعه بر اساس عملیات باستان شناسی در دو منطقه شمالی قزاقستان به نام‌های "بوتای" و "کراسنیی" که اولین شواهد از اهلی کردن اسب‌ها در بیش از پنج هزار سال قبل در آنجا بدست آمده بود، صورت گرفت.

برای دستیابی به اطلاعات دقیق‌تر، محققان بین‌المللی توالی‌یابیِ ژنوم‌های ۲۰ اسب از بوتای را بر اساس دندان‌ها و استخوان‌های کشف شده از این مناطق و نیز ۲۲ اسب از سراسر اوراسیا را انجام دادند.

سپس ژنوم‌های این اسب‌های باستانی را با ژنوم‌های ۱۸ اسب باستانی که از قبل منتشر شده بود و ۲۸ اسب جدید مقایسه کردند.

بر این اساس محققان متوجه شدند که اسب‌های شوالسکی از اسب‌های رام شده‌ای که حدود پنج هزار سال پیش توسط مردم بوتای در شمال قزاقستان نگهداری می‌شوند، هستندو این بدان معناست که اسب‌هایی که مردم تصور می‌کردند اسب‌هایی وحشی هستند در واقع اسب‌هایشکاری بودند که از چنگ صاحبان‌شان فرار کرده بودند.

اسب‌های شوالسکی هم اکنون توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) به عنوان گونه در معرض خطر انقراض در نظر گرفته شده‌اند.

براساس گزارشات، یک استاد زیست شناسی تکامل و بوم شناسی از دانشگاه کالیفرنیا در سانتاکروز گفته اگرچه اکنون از این اسب‌ها به عنوان اسب‌های شکاری و نه اسب‌های وحشی یاد می‌شود، اما همچنان ما باید از آن‌ها به عنوان جمعیت اسب‌های وحشی حفاظت کنیم.

اسب‌های وحشی که تاکنون رام نشده اند!

اسب یا اسپ یا باره با یکی از دو زیرگونه‌های اسب وحشی (Equus ferus) است. این جانور پستاندار و فَردسُم است و به تیره اسبیان تعلق دارد. فرگشت اسب از ۴۵ تا ۵۵ میلیون سال پیش به این سو آغاز شده‌است، گذشتهٔ اسب‌های بزرگ و تک‌سم امروزی به جانورانی کوچک‌جثه و چندسم بازمی‌گردد.

نزدیک به ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد انسان تلاش کرد تا اسب را اهلی کند. گمان بر این است که تا سال ۳۰۰۰ پیش از میلاد اسب‌های اهلی در جا‌های گوناگونی از زمین حضور داشتند.

اسب‌های زیرگونهٔ caballus اهلی شده‌اند، اگرچه بسیاری از آن‌ها در طبیعت آزاد زندگی می‌کنند. البته اسب‌هایی وجود دارند که هرگز اهلی نشده‌اند؛ برای نمونه اسب شوالسکی تنها زیرگونه‌ای است که واقعاً تاکنون وحشی باقی مانده‌است.

اسب وحشی راستین اسبی است که هیچ نیایی نداشته باشد که توسط انسان اهلی شده باشد. با این حال بیشتر اسب‌هایی که امروزه «وحشی» خوانده می‌شوند در حقیقت اسب‌هایی هستند که نیاکانشان به دلایل گوناگون از گله‌ای که درشان بوده‌اند جدا شده و اندک اندک به روش زندگی پیشین بازگشته‌اند.

تنها دو زیرگونه اسب وحشی راستین تارپان و شوالسکی توانستند به روزگار کنونی برسند و از آن میان نیز تنها دومی امروزه باقی مانده‌است.

اسب شوالسکی (Equus ferus przewalskii) که پس از نیکولای شوالسکی کاشف روس نامگذاری شد زیرگونه‌ای کمیاب از اسب است.

این حیوان که با نام «اسب وحشی مغولستان» نیز شناخته می‌شود و مردم مغولستان آن را با نام تاکی می‌شناسند و قرقیز‌ها آن را کیرتاگ صدا می‌کنند.

این زیرگونه میان سال‌های ۱۹۶۹ تا ۱۹۹۲ در طبیعت منقرض شده بود، با این حال دسته‌های کوچکی از آن‌ها در باغ‌وحش‌های سراسر جهان نگهداری می‌شدند.

در پی تلاش‌های چند باغ‌وحش در سال ۱۹۹۲، برای بازگرداندن آن به حیات وحش، اسب‌های شوالسکی وحشی در مغولستان رها شدند و امروزه می‌توان آن‌ها را در این کشور یافت.

تارپان یا اسب وحشی اروپایی (Equus ferus ferus) در اروپا و بیشتر آسیا یافت می‌شد. این جانور دوران تاریخی را پشت سر گذاشت، ولی در ۱۹۰۹ منقرض شد. در این سال واپسین اسب در اسارت در باغ وحشی در روسیه درگذشت، و بدین وسیله، تبار ژنتیکی از دست رفت.

تلاش‌هایی برای بازآفرینی تارپان انجام گرفته که منجر به تولید اسب‌هایی با ویژگی‌های ظاهری بیرونی همانند با اسب‌های وحشی پیشین شده‌است، اما به دلیل آنکه والدین این اسب‌ها وحشی نبوده‌اند، نمی‌توان اسب‌های جدید را وحشی دانست.

منبع: باشگاه خبرنگاران

1980