آیا بازی‌های ویدئویی واقعا اعتیادآور هستند؟

به گزارش اکونومیست، زمانی که دولت چین کتاب‌ها را سانسور می‌کند یا پخش تصاویر مردان زن نما را از تلویزیون ممنوع می‌کند یا عقاید حزب کمونیست را با قاشق به خورد دانش آموزان می‌دهد! لیبرال‌ها موافق هستند که رفتار چینی‌ها به شکل تکان دهنده‌ای سرکوب گرانه است. با این وجود، زمانی که در ماه آگوست دولت چین کودکان را از انجام بازی‌های ویدئویی در بخش عمده هفته منع کرد لیبرال‌هایی که اتفاقا خود پدر و مادر فرزندانی بودند، دو نظر داشتند. برخی از آنان با محدودیت بازی ویدئویی افراد زیر ۱۸ سال به یک ساعت در روز یا تنها سه شب در هفته موافق بودند، اما عده‌ای دیگر می‌پرسیدند شاید بازی‌های ویدئویی برای کودکان و نوجوان فوایدی نیز داشته باشد.

دولت چین استدلال می‌کند که بازی‌های ویدیویی اعتیادآور هستند. این ترس موضوع تازه‌ای نیست. دو دهه پیش بازیکنان بازی «اِور کوئست» یک بازی آنلاین اولیه به سرگرمی خود لقب «اور کراک» را داده بود و آن را به مثابه ماده مخدر قلمداد کردند. کلینیک‌های ترک اعتیاد به بازی از چین تا کره جنوبی و کشورهای غربی گسترش یافته‌اند و مانند کلینک‌هایی که در ترک دادن معتادان به رابطه جنسی، معتادان به خرید و معتادان به کوکائین عمل می‌کنند کار درمان معتادان به بازی‌های ویدئویی را انجام می‌دهند.

اکنون سازمان بهداشت جهانی از موضع چین حمایت کرده است و در آخرین ویرایش طبقه‌بندی بین المللی بیماری‌ها، راهنمایی که به طور گسترده از سوی پزشکان و شرکت‌های بیمه سلامت مورد استفاده قرار می‌گیرد به «اختلال بازی» به عنوان یک بیماری اشاره کرده است.

بیست سال پیش، بازی‌ها به دلیل خشن کردن روحیه بازیکنان آن محکوم می‌شدند در حالی که هیچ مدرکی وجود نداشت که این موضوع را اثبات کند. با این وجود، این بحث اهمیت دارد و اهمیت آن تنها به والدینی که از لذت بیش‌تر تجربه فرزندان‌شان با بازی ویدئویی در مقایسه با پرداختن به ریاضیات یا تعاملات اجتماعی سنتی عصبانی هستند محدود نمی‌شود. Newzoo یک شرکت مشاوره تخمین زده که درآمد جهانی بازی‌های ویدئویی در سال ۲۰۲۰ به ۱۷۰ میلیارد دلار رسیده که بسیار بیش از درآمد صنعت موسیقی یا سینما است و این روند پیشرفت به سرعت در حال رشد است.

این ایده که بازی‌های رایانه‌ای می‌توانند اعتیادآور باشند ناشی از تغییر در نوع درک روانشناسان از اعتیاد است. «رون نیلسن» روانشناس دانشگاه فناوری اطلاعات کپنهاگ می‌گوید که برای سالیان متمادی نیاز به یک ماده فیزیکی مانند مورفین یا نیکوتین اعتیاد محسوب می‌شد. در اواخر دهه ۹۰ میلادی تغییر در این دیدگاه آغاز شد و این ایده مطرح شد که افراد می‌توانند علاوه بر مواد مخدر به رفتارهای لذتبخش نیز معتاد شوند.

«مارک گریفیتس» روانشناس دانشگاه ناتینگهام ترنت می‌گوید: «این روزها افرادی هستند که با این ایده که شما می‌توانید به قمار کردن معتاد شوید مخالفت می‌کنند». با این وجود، او اشاره می‌کند که فعالیت‌های سرگرم کننده زیادی می‌توانند اعتیادآور باشند و درک عمومی در این باره باید تقویت شود.

دکتر گریفیتس خود درباره اعتیاد به بازی، ورزش، رابطه جنسی و کار، مطالعاتی را انجام می‌دهد. گریفیتس در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۳ میلادی منتشر شد رقصندگان مشتاق تانگو را مورد بررسی قرار داد و دریافت که حدود ۴۰ درصد از آنان ممکن است تحت الگوی تازه‌ای از تعریف اعتیاد بتوانند «معتاد» قلمداد شوند.

این در حالی است که مانند سایر افراد معتاد، کسانی که از اختلال بازی رنج می‌برند باعث می‌شوند به فعالیت‌های دیگر آنان نیز آسیب وارد شود.

روانشناسان گیمرهایی را توصیف می‌کنند که از خواب، روابط آفلاین و خارج از فضای مجازی و کار کردن نیز صرفنظر می‌کنند و به قدری معتاد به بازی‌های ویدئویی می‌شوند که نمی‌توانند فعالیت‌های روزمره‌شان را انجام دهند. برخی از گیمرها، اما خود را معتاد می‌دانند و برای ترک اعتیادشان تلاش می‌کنند.

«هیلاری کش» مدیر کلینیکی برای ترک معتادان به بازی‌های ویدئویی در نزدیکی سیاتل می‌گوید بسیاری از بیماران‌اش پس از آن که گذراندن مدت زمان زیاد پای بازی‌های ویدئویی باعث ایجاد اختلال در انجام تکالیف مدرسه یا اخراج‌شان از مدرسه و دانشگاه شده است به آن کلینیک مراجعه کرده اند. او می‌گوید اکثریت قریب به اتفاق مراجعه کنندگان مرد هستند. دکتر گریفیتس می‌گوید: «از افراد تماس‌هایی دریافت می‌کنم که می‌گویند بازی‌های ویدئویی زندگی آنان را به اندازه قمار نابود کرده است».

با این وجود، این مفهوم هنوز مبهم است و حتی پژوهشگرانی که موافق هستند که بازی‌ها می‌توانند از نظر پزشکی اعتیادآور باشند در مورد میزان متداول بودن چنین اعتیادی اختلاف نظر دارند. دکتر کش معتقد است که ۱۰ درصد از امریکایی‌ها ممکن است برخی از معیارهای تشخیص اعتیاد به بازی‌های ویدئویی را داشته باشند. دکتر گریفیتس می‌گوید حتی نرخ یک درصد نیز در این زمینه بسیار زیاد است. او می‌گوید: «اگر این ارقام درست باشند نیاز است در هر شهری یک کلینیک درمان اعتیاد به بازی‌های ویدئویی وجود داشته باشد».

«رونه منتزونی» از دانشگاه برگن در نروژ معتقد است که بازی‌های ویدئویی می‌توانند اعتیادآور باشند با این وجود، او نگران است که برخی از پرسشنامه‌های تشخیص یه پرسش‌های کلیشه‌ای تکیه کنند. او می‌گوید: «گاهی از شما سوال می‌شود که آیا برای رهایی از افکار یا احساسات منفی بازی انجام می‌دهید، اما برای سرگرمی‌های دیگر مانند نقاشی یا ورزش این مدل به عنوان رفتاری کاملا سالم قلمداد می‌شود»!

یک احتمال وجود دارد که بازی ویدئویی به خودی خودی دچار اختلال نشوند بلکه نوعی وسواس یا علامت یا سازوکار مقابله باشد. «اندرو پرزیبلسکی» از موسسه اینترنت آکسفورد می‌گوید دست کم نیمی از کسانی که مشکل اعتیاد به بازی‌های ویدئویی را دارند دچار اختلال افسردگی هستند. یک سوم از این افراد دچار اضطراب هستند. نیلسن می‌گوید: «همیشه افرادی بوده‌اند که از نظر روابط اجتماعی مهارت کم‌تری داشته‌اند و به سیستم‌ها علاقمند بوده‌اند تا به افراد دیگر. در گذشته ممکن بود آنان شطرنج یا مدل‌های ساخت راه آهن را انتخاب کنند این بدان معنا نیست که هر یک از این فعالیت‌ها به خودی خود اعتیادآور هستند».