جورچین فرهنگ خرید ایرانیان/ آیا تغییر رویه خرید جامعه ایرانی معنایی دارد؟

از پیشترها جامعه ایرانی همواره درآمد مازاد و آنچه پس از کسر هزینه‌های خانوار باقی می‌ماند را در املاک و مستغلات سرمایه‌گذاری می‌کردند.

داشتن یک مکان در قالب زمین یا خانه حس تعلق را در هر انسانی زنده نگه می‌دارد و این شاید مهم‌ترین فلسفه فرهنگ خرید در این زمینه باشد.

در طول چند سال گذشته اما با افزایش معنادار قیمت‌ها در هر حوزه‌ای، فرهنگ خرید مردم نیز به مرور تغییر کرد. ابتدا تمایل به سمت خرید خودرو کشیده شد. سپس با اوج گرفتن قیمت‌‌ آن کم‌کم خرید خودرو به‌عنوان کالای سرمایه‌ای نیز جای خود را به اقلام دیگر داد.

حالا داده‌های جدید مرکز آمار در گزارش سالانه هزینه و درآمد خانوار ایرانی نشان از تغییراتی در خرید لوازم خانگی دارد. شاید ابتدا تصور شود که خرید انواع لوازم خانگی حتی شکل تازه‌ای از‌سرمایه‌گذاری باشد اما هنوز لوازم خانگی به کالای سرمایه‌ای میان جامعه ایرانی تبدیل نشده است! تولیدکنندگان این کالاها را به‌صورت مداوم به‌روز‌رسانی کرده و مدل‌های جدید به همراه آپشن‌های بیشتر را روانه بازار می‌کنند و مدل‌های قدیمی‌تر بالطبع ارزش‌شان در گذر زمان آنقدری افزایش پیدا نمی‌کند که به‌عنوان کالای سرمایه‌ای مورد توجه قرار گیرند. عدم اطمینان به آینده و مبهم بودن برنامه‌ریزی‌ها به سبب مشکلات اقتصادی سبب شده که آنها به‌نوعی دم را غنیمت دانسته و به‌جای سرمایه‌گذاری برای آینده به رفاه زندگی روزمره تمایل بیشتری پیدا کنند. چنین رفتاری در نگاه نخست شاید اشتباه به نظر برسد اما وقتی فردی می‌داند سرمایه اندکی که هر ماه می‌تواند پس‌انداز کند در آینده گره‌گشا نخواهد بود، ترجیح می‌دهد امروزش را راحت‌تر زندگی کند.

تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان لوازم خانگی نیز در تغییر فرهنگ خرید مردم بدون سهم نیستند. این روزها هر جا که سر برمی‌گردانید، تبلیغات متعدد و پرتکرار مراکز بزرگ خرید لوازم خانگی را می‌بینید؛ تبلیغاتی که هوشمندانه پاشنه آشیل ایرانیان را با انواع تخفیفات و اقساط بلندمدت نشانه گرفته‌اند. این تبلیغات بی‌وقفه بر ذهن افرادی که هیچ انگیزه خریدی ندارند نیز تاثیر گذاشته و آنها را ترغیب به خرید کالاهایی می‌کنند که هیچ نیاز یا تفکری در پشت خریدشان وجود ندارد. در این میان فارغ از تاثیرات فرهنگ خرید جامعه ایرانی می‌توان مؤلفه اقتصادی را همچنان در این تغییر مشاهده کرد. به‌نوعی که حداقل در خرید لوازم خانگی این طور به نظر می‌آید که با افزایش قیمت‌ها کاهش معناداری در آن مشاهده می‌شود.