مهارت کنترل لذت جویی در زندگی

تعدیل لذت­ جویی چیست؟

تعدیل لذت جویی، از دیگر عوامل کنترل موقعیت ناخوشایند و تحقق صبر است. کنترل تعدیلی، یعنی مهار کردن موقعیت ناخوشایند و مدیریت کردن آن از راه تعدیل کردن لذت جویی.
طبیعت لذت این است که از درد و رنج، گریزان است .به همین سبب، اگر لذت جویی، رکن زندگی انسان شود، تحمل سختی ها دشوار خواهد بود. سختی ها گریزناپذیرند و انسان لذت طلب، در برابر آنها زمین گیر و تنیدگی او مهارناپذیر می شود. ما لذت را برای راحتی می خواهیم و همین لذت گرایی، به عاملی برای افزایش فشارهای روانی تبدیل خواهد شد.
ویکوف جولسون، استاد روان شناسی دانشگاه جورجیا در این باره می نویسد:
فلسفه کنونی ما درباره بهداشت روان، بر این پایه استوار است که مردم باید شاد و خوشحال زندگی کنند و غم و اندوه، نشانه ناسازگاری و عدم انطباق با زندگی است. این اعتقاد و نظام ارزش ها باید خود را در برابر کسانی که درد و رنجی اجتناب ناپذیر دارند، مسئول بداند؛ زیرا این شیوه اندیشه موجب می شود که افراد دردمند، به خاطر اینکه شاد نیستند، اندوهناک نیز بشوند.[1]
اکنون بهتر می توان فهمید که چرا دین، مرکز ثقل آموزه های زندگی سازِ خود را لذت قرار نداده است. لذت محوری که ویژگی فرهنگ مادی به ویژه فرهنگ غربی است، نتیجه ای جز اندوه بیشتر ندارد.راه چاره این است که محور بودن لذت جویی از میان برود. انسان برای اینکه لذت ببرد، باید لذت طلب نباشد، برای تعدیل لذت جویی، راه هایی وجود دارد که به یکی از مهم­ترین آنها اشاره می­ کنیم.

بی رغبتی به دنیا

بی تابی کردن مخصوص کسانی است که کام جویی را محور زندگی می دانند. کسی که به دنیا زاهد و بی رغبت باشد، توان تحمل و بردباری او بسیار افزایش می یابد. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید: مَنْ زَهِدَ فِی الدُّنْیا هانَتْ عَلَیْهِ المُصِیباتُ.[2]
هر کس به دنیا بی رغبت باشد، مصیبت ها بر او آسان می گردد.
لذت خواهی از دنیای ناپایدار و سختی گریزی، سبب اضطراب، اندوه و حسرت می شود. اضطراب، یعنی «نگرانی فردا»، اندوه یعنی «غم امروز»، و حسرت یعنی «افسوس دیروز».
اگر انسان، لذت طلب شود، به آینده، نگران و در برابر مصیبت وارد شده، غمگین است و در برخورد با دیروز خود، در آه و افسوس به سر می برد. پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله) می فرماید: أَنَا زَعیِمٌ بِثَلاثٍ لِمَنْ أَکَبَّ عَلَی الدُّنْیا؛ بِفَقْرٍ لا غَناءَ لَهُ، وَ بِشُغُلٍ لا فَراغَ لَهُ، وَ بِهَمٍّ وَ حُزْنٍ لَا انْقِطاعَ لَهُ.[3]
من سه چیز را برای کسی که دل بسته دنیاست ، تضمین می کنم : فقری که بی نیازی ندارد و گرفتاری­ ایی که آسودگی ندارد و حزن و اندوهی که پایان ندارد.
دل بسته دنیا، امیدها و آرزوهای فراوانی دارد. اندیشه به دست آوردن این آرزوها بودن ، خود ، اندوه آور است و چنین فردی آن گاه که به خواسته هایش نرسد ، اندوهی صدچندان خواهد داشت . پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید: «اَلرَّغْبَهُ فِی الدُّنْیا تُکْثِرُ الْهَمَّ وَ الحُزْنَ؛ رغبت به دنیا، اندوه و حزن را می افزاید.»[4]
دل مشغولی و از دست دادن فراغت، از پی آمدهای دل بستگی به دنیاست که سبب از میان رفتن آسایش انسان می شود. پیامبر سفارش های فراوانی به ابوذر دارد که در یکی از این سفارش ها به مسئله دل مشغولی اشاره شده است: «إنَّ الدُّنْیا مَشْغَلَهٌ لِلْقَلْبِ وَ البَدَنِ؛ همانا دنیا مشغول کننده قلب و بدن است.»[5]
جالب اینکه دل بستگی به دنیا نه تنها آسودگی روان را می زداید، بلکه آسودگی تن را نیز از میان می برد. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید: «اَلْرَّغبَهُ فِی الدُّنْیا تُتْعِبُ الْبَدَنَ؛ دل بستگی به دنیا بدن را به رنج می اندازد.»[6]
نکته مهم، تأثیر بی رغبتی و دل بستگی نداشتن به دنیا در تأمین آسودگی زندگی است. قطع دل بستگی از دنیا، انسان را از فراز و فرود دنیا رها می کند. ناپایداری دنیا و فراز و فرود آن، فشار فراوانی بر انسان وارد می سازد. اگر انسان، رابطه عاطفی و روانی خود را با این عامل پر فراز و فرود قطع کند و دل بسته آن نباشد، از فراز و فرود آن نیز رها می شود و همواره در تلاطم نخواهد بود، هر چند از موهبت های آن نیز بی بهره نخواهد ماند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله ) در این باره می فرماید: مَنِ انْقَطَعَ رَجاؤُهُ مِمّا فاتَ إِسْتَراحَ بَدَنُهُ، وَ مَن رَضِیَ بِما رَزَقَهُ اللّه قَرَّتْ عَیْنُهُ.[7]
هر کس امیدش را از آنچه از دست رفته است، قطع کند، بدنش آسایش می یابد و هر کس از آنچه خداوند روزی اش کرده است راضی باشد، دیده اش روشن می شود.

1514