یادداشت ویژه:
کوه صفه؛ قتلگاه یا تفرجگاه؟!
خبر فوری اصفهان: کوه صفه از زمانی که به عنوان محلی برای تفریح عموم مردم معرفی شد، مشکلات بسیاری را به‌وجود آورده است که معمول‌ترین آنها سقوط افراد از کوه است.
به گزارش خبر فوری اصفهان، روزنامه اصفهان امروز نوشت:
صفه نام کوهی است در جنوب جغرافیای شهر اصفهان با قامتی به ارتفاع 590 متر از سطح زمین و 2257 متر از سطح دریا، دارای قلعه‌هایی باستانی به سبک ساسانیان که گاه پایگاه نظامی حکومت‌ها بود و گاه پناهگاه مخالفان حکومت، مثل قلعه شاه دژ صفه یا قلعه دیو که در زمان سلجوقیان پناهگاه اسماعیلیه بود و یا تخت رستم که آن را محل نبرد دارا و اسکندر خوانده‌اند.
این کوه قرن‌ها خارج از شهر اصفهان بود اما گذر زمان رفته‌رفته فاصله کوه و شهر را کمتر کرد و در نهایت با گسترش اصفهان به سمت جنوب، کوه و شهر به یکدیگر متصل شدند. هم‌زیستی کوه و شهر مدت ها مسالمت آمیز بود تا آنکه 15 سال پیش شهرداری ساخت‌وسازهای مختلفی را در صفه آغاز کرد. فضایش ناگهان سبز شد. رستوران و کافی‌شاپ در نقاط مختلف آن سر برآوردند، مسیر ورودی تا آبشار سنگفرش شد. سالن بولینگی در آن گشایش یافت و باغ‌وحش توسعه پیدا کرد. پارکینگ‌های پر شد از ماشین‌هایی که صاحبانش بر تله کابین سوار شده و رهسپار ارتفاعات گردنه باد می‌شدند، تله‌کابینی که در فاز دوم قرار بود مسافرانش را از گردنه باد به قله برساند ولی ادامه پروژه به دلایلی بویژه بعد از زخم‌هایی که بر پیکره قلعه شاه‌دژ ایجاد کرد متوقف‌شده و تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی جهت مشخص کردن حریم صفه و شاه‌دژ و ثبت آن در آثار ملی در جریان است.
شهرداری نام فعالیت خود را گسترش امکانات رفاهی و تفریحی جهت عموم مردم گذاشت و در یک نگاه شاید این حرکت در جهت رفاه عمومی باشد اما آنچه ازدست‌رفته و می‌رود تا چنین رفاهی به‌ظاهر فراهم شود برای صفه غیرقابل جبران است.
این اقدام شهرداری موضوع بحث و اقدام گروه‌های مختلفی شد. به‌ویژه فعالان محیط‌زیست که این‌گونه ساخت‌وسازها را دستکاری و شهرسازی پدیده‌های طبیعی خواندند و آن را تخطی از مصوبات شهرسازی، تخلف از قوانین میراث فرهنگی، تخریب منابع طبیعی، از بین رفتن شواهد تاریخی و آنچه حقوق مکتب عمومی و ثروت اهل شهر خوانده می‌شود، می‌دانند و همچنین معتقدند که با آلودگی صوتی، آلودگی هوای ناشی از افزایش وسایل نقلیه در صفه و اطراف آن و کاشت درختانی بدون هماهنگی نوع درختان با زیست‌بوم آنها، در نهایت تعادل اکولوژیک منطقه نیز بر هم می‌خورد، اینکه چه تلاش‌هایی از سوی آنان که فرهنگ و تاریخ به‌اندازه رفاه امروز و فردا برایشان اهمیت دارد انجام‌شده، بحث مفصلی است که در جای خود باید به آن پرداخت اما یکی از نتایج و گسترش رفاه عمومی شهرداری در این منطقه تبدیل کوه به پارک کوهستانی صفه بود. پارکی که ابتدایش محلی برای گردش خانواده‌هاست و انتهایش کوهستانی برای کوهنوردان. ورود کوهنوردان به پارک مسئله‌ای نیست اما ورود افراد معمولی به مناطق کوهستانی صفه البته مسئله‌ای قابل‌تأمل است و باید دید چه تدابیری برای آن انجام‌شده. جایی که بنابر گفته کوهنوردان چند هفته یک بار و بنا بر صحبت مسئولان هر سه ماه موردی سقوط منجر به مرگ دارد. چه چیز تلخ‌تر از سقوط یک انسان، خواه بانویی 30 ساله باشد که در مسیر پنج رمضان از ارتفاع صدمتری سقوط می‌کند یا پیرمردی باشد افتاده از مسیر ماری، یا دختری نوجوان از حوالی قله، یا مردی میانسال در مسیر مرعشی یا جوانی در حوالی مسیر کسری.
مهم یافتن علت‌های حوادث است و دانستن آنکه حوادث بیشتر در کدام مسیرها رخ می‌دهد و برای چه کسانی و همین‌طور بررسی مسئله ایمن‌سازی‌ها صفه که در چند سال اخیر در قسمت‌هایی از صفه شاهد آن بوده‌ایم. بنابر توضیح مسئول ارشد نجات در ارتفاع و کوهستان در مسیرهای پر رفت و آمد صفه نصب تابلو، نرده‌کشی و طناب‌گذاری انجام‌شده و در مسیرهای پرخطر کارگاه عملیاتی تابلو اطلاعات نصب شده که این کارگاه تنها برای سرعت و سهولت عملیات امداد و نجات کوهستان است.
اما در پاسخ به دلایل حوادث صفه صحبت‌های بسیاری مطرح شده است، عبدالله خلیفه سلطانی سرپرست گروه کرکس ناآشنایی مخاطب با خطرات صفه و عدم استفاده از تجهیزات فنی را علت سقوط می‌داند.
همچنین مهدی نصر اصفهانی رئیس هیئت کوهنوردی استان اصفهان، صفه را با این امکانات رفاهی و تفریحی یک جذابیت در کنار کلان‌شهر می‌داند و با اشاره به خشکی زاینده‌رود بیان می‌کند که این دو مسئله باعث افزایش ورود افراد مختلف به پارک کوهستانی صفه شده و درنتیجه شاهد ورود افراد مبتدی و بدون تجهیزات ایمنی در ارتفاعات صفه هستیم. وی همچنین به پررنگ نبودن نقش هیئت کوهنوردی به‌عنوان یکی از متولیان جامعه 10هزار نفری کوهنوردان استان اشاره می‌کند. او همچنین به‌عنوان یک فرد آشنا به صفه و مسائل آن معتقد است که هیچ‌گونه تداخلی میان پارک و کوه صفه وجود ندارد. چراکه حریم هر دو مشخص و مسیرها ایمن‌سازی شده است.
اما اشخاصی همچون مهرداد حاج هاشمی از غارنوردان حرفه‌ای، مسیح گل بخش مربی سنگنورد در کوه‌پیمایی معتقدند که ایمن‌سازی‌های صفه از یک‌جهت برای افراد مناسب است، اما از سویی باعث تشویق افراد مبتدی برای حضور در ارتفاعات شده و زمینه‌ساز ورود آنان به مناطق پر خط نیز خواهد بود، آنها معتقدند که ایمن‌سازی در صورتی باید انجام شود که امکان حضور فرد در آن منطقه بدون استفاده از تجهیزات فنی غیرممکن باشد.
در میان این اظهار نظرها، مسعود معانی، رئیس اسبق هیئت کوهنوردی شهرستان و فلاورجان و از افراد حرفه‌ای است که در صفه دچار حادثه شده، عامل سقوطش را عدم تمرکز و ناآرامی از آسیب وسایل فنی‌اش می‌داند و می‌گوید: با تکرار و دقت می‌توان به مهارت در امری دست‌یافت اما همین مهارت زمانی که به عادت تبدیل شد از دقت آن کاسته شده و حادثه‌آفرین می‌شود، وی به مسئله لزوم فرهنگ‌سازی در زمینه کوهنوردی و کم‌رنگ بودن نقش رسانه‌ها در انعکاس حوادث صفه اشاره می‌کند.
در مقابل اما پیام ستایش، یکی از مسئولان آتش‌نشانی هیچ سیستم و ارگانی را مقصر حوادث صفه را نمی‌داند چرا که معتقد است هر آنچه باید انجام می‌شد صورت گرفته و حضور افراد نابلد در مسیرهای فرعی یا راهنمایی افراد بی‌تجربه و بدون هیچ تجهیزاتی را عامل مهم حوادث می‌داند. وی کوه صفه را در حریم خدمات شهری شهرداری اصفهان می‌داند و معتقد به تداخل فضای کوه و پارک نیست، او معتقد است حریم هر دو از یکدیگر مشخص‌شده و ایمن‌سازی‌ها با استفاده از بهترین ابزار انجام شد، او در این باره می گوید: «ایمن‌سازی لازم است و ما مسیرهای اصلی و پرتردد را ایمن‌سازی کردیم و مسیرهای پرخطر را کارگاه عملیاتی زدیم، سقوط‌ها در مسیرهای فرعی رخ می‌دهند».
نمی‌توان اطمینان پیدا کرد که همه افراد از مسیر اصلی عبور می‌کنند و هیچ فرد مبتدی از مسیر غیراصلی که هیچ فکری برای آنها نشده صعود نخواهد کرد.
درهرصورت تمامی کوهنوردان و مسئولان بر سر دو راه‌حل برای کاهش حوادث در صفه توافق دارند.
1- لزوم رسیدگی به مسئله رشد بی‌رویه گروه‌های کوهنوردی بود که در این باره رئیس هیئت کوهنوردی از مسئله اجباری شدن تبدیل گروه‌ها به باشگاه سخن گفت: راهی که باعث حرفه‌ای شدن و بهبود کیفیت فنی گروه‌های کوهنوردی می‌شود و این پروژه در حال انجام است.
2- مسئله آموزش و توجه به فرهنگ‌سازی کوهنوردی است. فعالیتی که فدراسیون کوهنوردی از طریق کلاس‌های آموزشی مختلف آن را دنبال می‌کند. کلاس‌هایی که در کنار دانش‌افزایی کوهنوردان موجی از مدرک‌گرایی را نیز ایجاد کرد.
درنهایت متولی صفه چه هیئت کوهنوردی باشد چه شهرداری یا هر دو، آنچه مهم است پذیرفتن مسئولیت این سرپرستی است، مسئولیتی بسیار سنگین که تنها بر افزایش کمیت گردشگران صفه ختم نشود و توجه کامل به‌سلامت و ظرفیت محیط کوه صفه و خیل عظیم گردشگران آن داشته باشد. مسلماً هرچه جامعه کوهنوردی آگاهتر و ارتباط نهادهای مسئول هماهنگ‌تر باشد شاهد نتایج بهتری مثل کاهش حوادث خواهیم بود.
57
