چرا تنها کاندیدای زن از شهردار شدن منصرف شد؟/الهه کولایی: به نفع اصلاح طلبان کناره گیری کردم/جای تاسف است که در کابینه وزیر زن نداریم/ فراکسیون امید ارتباطش را با اصلاح طلبان قطع کرد

سوگل دانائی- دانشگاه تهران ، دانشکده علوم سیاسی، دفتر مطالعات بین الملل، محل قرار ما با الهه کولایی، استاد علوم سیاسی و فعال سیاسی اصلاح طلب بود. دفتر کارش پر از کتاب بود، از دیدگاه‌های سیاستمداران شرقی بگیرید تا سیاستمداران غربی. با او پیشتر به سازمان اهدای خون رفته بودیم، آن زمان حرف زیادی درباره شهردار شدن نگفته بود و فقط به کاندیدا شدنش اشاره کرده بود. حالا اما در دفتر کار پر از کتابش روبه روی دوربین خبر فوری قرار است از ناگفته های شهرداری تهران و موعد رای بگیری بگوید، از اینکه چرا در دقیقه نود انصراف داد.

* روز پنجشنبه که روز رای گیری برای شهرداری تهران بود، رسانه‌های متعددی خبر انصراف شما در لحظه رای گیری نهایی را مخابره کردند، علت انصراف شما به عنوان تنها گزینه خانم برای مسند شهرداری که اتفاقا برنامه‌های خوبی هم داشتید و بسیار هم مصمم بودید؛ چه بود؟

من درست در آستانه برگزاری جلسه رای گیری انصرافم را اعلام کردم. من با تعداد زیادی از کارشناسان و مشاوران ارشد شهرداری، اساتید و محققان در حوزه مدیریت شهری صحبت کردم و برنامه تنظیم کردم. هدف من از ورود به این صحنه این بود که شهردار شوم و این هدف کاملا روشن است، من میخواستم شهردار شوم. غیر از شهردار شدن اما هدف دیگری هم داشتم و آن هم تغییر گفتمان حاکم بر مدیریت شهری بود. این تغییر گفتمان شامل: اهمیت توجه به عنصر انسانی، اهمیت توجه به مسائل اجتماعی و یا به تعبیری، توجه به جنبه‌های نرم افزاری مدیریت شهری. من مجالی داشتم تا بتوانم درباره این موارد صحبت کنم من همچنین توانستم عامل انسانی را در حوزه نظام شهری برجسته کنم و ابعاد گوناگون این مسئله را بیشتر نشان دهم. در لحظه رای گیری نهایی اما باید بگویم که خب من معلم علم سیاست هستم. با بررسی که از روند رای گیری در شورای شهر بدست آوردم و برآوردی که از وزن سیاسی که هر یک از گروه‌ها و احزاب در شورای شهر بدست آوردم و دانستن این نکته که هر یک از احزاب از کاندیدای موردنظر خود حمایت می‌کنند، فهمیدم که رای لازم را برای شهردار شدن ندارم و در گزینش احزاب شانسی نداشتم. نکته بعدی که گفتنش ضروری است این است که من برای رقابت وارد این عرصه نشده‌ بودم. من همچنین در تلاش بودم که بتوانم به انسجام شورایی کمک کنم که خودم به عنوان یک عضو شورای عالی سیاستگذاری اطلاح طلبان در ایجاد آن نقش داشتم. من می خواستم از این فرصت استفاده کنم تا ضرورت یکپارچگی و تقویت اعتماد عمومی را به تمام مسئولان و اعضای شورا که در روند رای گیری نقش داشتند؛ گوشزد کنم. من فکر می‌کنم که این هدفم هم تامین شد. در نهایت تابلویی که شورای شهر توانست به مردم عرضه کند قابل قبول بود؛ هم اینکه در فرآیند انتخاب شهردار این بحث وارد حوزه عمومی شد و هم اینکه ابعاد مختلف انتخاب شهردار مورد توجه قرار گرفت و هم اینکه من توانستم توجه بسیاری از افراد را به این موضوع جلب کنم که برای برگزیدن افراد شایسته جنسیت ملاک نیست بلکه مهارت و توانایی فردی ملاک است. و البته این باتوجه به فرهنگ و تاریخ جامعه ما، احتیاج به زمان زیادی برای تغییر دارد. اما من به عنوان یک معلم سیاست بایستی در این راستا قدم برمی‌داشتم و به گمانم تجربه موفقی هم بود.

* شما در صحبت‌هایتان اشاره کردید که احزاب نقش تعیین کننده‌تری در شورای شهر و انتخاب شهردار داشتند اما از طرفی بسیاری اعضای شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان، که متشکل از افراد حقیقی است را در انتخابات مختلفی مثل همین شهرداری تعیین کننده می‌دانند، شما به عنوان یک عضو عالیرتبه در شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان چه قدر این حرف را تایید می‌کنید؟

ببینید، مشکل جامعه ما این است که ما هنوز به یک جامعه‌ای که نظام حزبی قدرتمند رفتارهای سیاسی آن را اداره کند تبدیل نشدیم. ضمن اینکه معتقد هستیم تشکل های باید نهادینه بشوند تا بتوانند بر رفتارهای سیاسی جامعه اثرگذار باشند. اما وضعیت جامعه ما اینچنین است که هم احزاب تلاش می‌کنند تا تاثیرگذار باشند و هم افراد. اما در وضعیت موجود باید گفت مگر افرادی که تشکیل دهنده احزاب هستند چه تعداد هستند؟ به طور طبیعی در ساختار شورا افرادی انتخاب شدند که تعلق‌های حزبی داشتند و در جریان انتخاب شهردار، این تعلق‌ها و نگرش‌های حزبی تاثیرگذار بودند. اما این به آن معنا نیست که بگوییم خدای نکرده یک نگاه تنگ حزبی بخواهد جریان اصلاحات را تحت شعاع قرار دهد. چون به هرحال اصلاح طلبان گروهی هستند که برای تغییر مطابق با خواست و اراده مردم تلاش می‌کنند البته اختلاف سلیقه‌های متفاوت هم دارند اما من ورودم به این عرصه برای کمک به این جنبه بود. تا کثرت فدای وحدت نشود و حتی برعکس. ما بتوانیم به یکپارچگی برسیم و به خواسته‌های مردم برسیم.

* شما در صحبت‌هایتان اشاره داشتید که در جمع بندی نهایی گزینش احزاب رایی نداشتید، اما شما اصلاح طلب هستید، پس یعنی مستقل وارد نشدید، پس یعنی به نفع اصلاح طلبان کناره‌گیری کردید.

حتما همینطور است، ایده من کمک به اصلاحات، کمک به جریان و تقویت شورایی شهری بود که مردم با تابلوی اصلاح طلبان آن را انتخاب کرده بودند. کمک به همه کسانی بود که درون مجموعه اصلاحات درحال فعالیت هستند. بنابراین این رقابت، یک رقابت کاملا اخلاقی و چارچوب دار داخل جریان اصلاحات بود بنابراین من برای کمک به این مجموعه آمدم نه برای تضعیف. من به سهم خودم سعی کردم تا بتوانم امید مردم به بهبود، تغییر و پیشرفت افزایش دهم.

* شما خودتان معلم سیاست هستید و یک چهره اصلاح طلب، باتوجه به چنین تجربه‌ای که پشت سر گذاشتید، چه قدر احتمال می دهید که اصلاح طلبان بتوانند سکاندار شهرهای بزرگی همچون مشهد شوند و ما به طور مثال در شهری مانند مشهد یک شهردار اصلاح طلب داشته باشیم؟

حتما این ظرفیت وجود دارد، وقتی در یک شهر اعضای شورای شهری انتخاب می‌شوند که تعلقات اصلاح طلبی دارند و مردم هم آنها را انتخاب می‌کنند، طبیعتا این تکلیف ایجاد می‌شود که اعضای شورای شهر هم فردی را به عنوان شهردار یک شهر انتخاب کنند که گرایشات اصلاح طلبی داشته باشد. البته این به معنای نادیده گرفتن مصالح عمومی و مصالح عموم مردم انجام شود. این فقط به معنای تقویت یک روش و یک رویکرد در مدیریت شهر است. وگرنه هر فردی که مدیریت شهر را به عهده می‌گیرد باید به منافع عموم شهروندان با هر گرایشی تحت چارچوب موازین قانونی بپردازد. بنابراین این راه را مردم باز کردند که در کلانشهرها اکثریت اعضای شورای شهر، بتوانند افرادی را انتخاب کنند که به جریان اصلاح طلبی تعلق داشته باشد.

* پیشنهادی وزرای آقای روحانی معرفی شد و اظهارنظرهای متعددی نیز در اینباره شنیده شد، نبود وزیر زن در لیست وزرا و باوجود تلاش‌های مکرر فراکسیون‌ها، علی الخصوص فراکسیون زنان باعث وارد شدن حجم انتقاد زیادی به رییس جمهور شد، شما کابینه پیشنهادی را چه طور ارزیابی می‌کنید و نبود وزیر زن را تا چه حد آسیب رسان می‌دانید؟

در کشور ما ظرفیت حضور زنان در کسوت وزیر بیش از یک نفر است، به نظر من حضور زنان جنبه نمادین دارد به لحاظ پذیرش و باور توانایی‌های انسانی زنان. اگر اصراری روی این مساله هست به لحاظ اهمیت الگوسازی است برای تغییر نگرش روی حقوق انسانی زنان.

به نظر من اگر چنین اتفاقی هم محقق نشده اکنون فرصت خوبیست که شاهد حضور زنان شایسته و توانمند در کسوت روسای سازمان و یا معاونین وزیر، مدیران کل در استانها و ... باشیم. اینکه ما وزیر زن در کابینه مشاهده نکردیم، مایه تاسف است. اما این به آن معنا نیست که تلاش برای حضور زنان در پست‌های مدیریتی باید متوقف شود، ما حق ناامید شدن نداریم. ما باید تلاشمان را ادامه دهیم. در اینجا باید فراکسیون امید و فراکسیون زنان وظیفه را به عهده بگیرد تا با تعامل بیشتر با وزرا ظرفیت‌های انسانی زنان را نه فقط برای دفاع از حقوق انسانی زنان به تنهایی بلکه حتی برای دفاع از حقوق جامعه که حق دارد از شایسته‌ترین و بهترین فرد برای مدیریت استفاده کند. در واقع این یک حق اجتماعی است تا اینکه بخواهیم این مسئله را فقط بر حقوق زنان تقلیل دهیم. توسعه ایجاب می‌کند که حتما از توامندی‌های زنان که هزینه‌های گزافی برای آن در سال‌های گذشته پرداخت کردیم بدرستی استفاده بشود. تجربیاتی که اندخته شده استفاده شود. من فکر می‌کنم که راه باز است و امید به دگرگونی وجود دارد.

* به نظر شما اصلاح طلبان با این کابینه می‌توانند در سال 1400 هم موفق شوند؟ باوجود مخالفت‌هایی که حتی درباره چینش کابینه وجود داشت؟

من معتقدم که باوجود نیمه خالی لیوان اما باید نیمه پر را مشاهده کرد، دولت دوازدهم دولت منتخب بسیاری از اصلاح طلبان هست و صرف چینش کابینه ولو اینکه با رضایت صد درصدی اصلاح طلبان نباشد به معنای نقطه پایان همکاری بین اصلاح طلبان و دولت نیست. بلکه تلاش و همراهی و همدلان ادامه دراد تا اصلاح طلبان به دولت کمک کنند تا وظایفش را انجام دهد من معتقدم که فرصت برای این همکاری و تلاش تاحد زیادی وجود دارد.

* بین وزرای پیشنهاد شده نظر فراکسیون امید به کدام یک از وزیران مثبت است؟

من خیلی دقیق نمی توانم به این سوال پاسخ دهم، زیرا شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان بعد از معرفی نمایندگان مجلس یک ارتباط پایدار و ارگانیک با آنها ندارد. به همین دلیل من اطلاعات دقیقی ندارم، اما در مجموع هر فردی که بتواند شایستگی خود را نشان دهد حتما انتخاب خواهد شد. اگر هم هر فردی نتوانسته باشد توانایی خود را نشان دهد و نمایندگان را اغنا کند، جای نگرانی دارد. اما در مجموع ما ظرفیت‌های خوبی برای اعمال نظارت و اثر گذاری برعملکرد دولت داریم.

* به عنوان سوال آخر شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان در مجلس اخیر افرادی را وارد مجلس کرد که اغلبشان مجلس اولی بودند، این افراد طبق صحبت‌های خودتان ارتباط پایدار و ارگانیکی با اعضای اصلی شورا نداشتند، گاهی همین نماینده‌ها فعالیت‌هایی کردند که باعث ایجاد هجمه از طیف مقابلشان شد. آیا شما انتقادی که عده‌ای گمان می‌کنند به شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان وارد است را قبول دارید؟

انتقادی به شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان وارد نیست، افرادی که دارای تجربه و توانایی هستند، رد صلاحیت شدند. بنابراین ما باید واقعیت ها را ببینیم. فکر کنیم آیا بذری کاشتیم که بتوانیم آن را برداشت کنیم؟ بنابراین بهتر است که در نقدها و قضاوت هایمان واقع بین باشیم. بنابراین در ارزیابی شورای عالی همین کفایت می‌کند که ما در انتخابات 96 و 94 بدلیل وحدتی که داشتیم توانستیم لیست‌هایی را معرفی کنیم که منتخب مردم شدند. ما توانستیم در شورای شهر تکان اساسی ایجاد کنیم. ذکر این نکته هم ضروری است که در دنیای سیاسی باید نتیجه عمل را جست و جو کرد. برای جمع بندی اما باید بگوییم که نداشتن نظام حزبی قدرتمند در جامعه، عدم استفاده از افراد باتجربه و باکفایت و نداشتن گزینه‌های زیاد برای معرفی تاثیر گذار بودند به هرحال شورا توانست یک تکان اساسی به نمایندگان مجلس و شورای شهر بدهد. داشتن نگاه منصفانه در قضاوت بسیار اهمیت دارد.

فیلم گفتگو را در اینجا مشاهده کنید.

33